Хятадын Ардын чөлөөлөх арми Бутаны газар нутгийн гүнд цэргийн гурван бааз байгуулж, туг далбаагаа хатгаад байгаа тухай Энэтхэгийн тагнуулын эх сурвалж мэдээллээ. Хятадын цэргүүд өнгөрсөн тавдугаар сарын 24-нөөс хойш тэнд байрлаж байгаа гэнэ. Байрлаад зогсохгүй хоёр ч хэсэг газарт хяналт тогтоож, түлш тээвэрлэж явсан тухай тагнуулын мэдээлэл байна. Энэ талаар Бутаны эрх баригчид, засаг захиргаа юу ч дуугарахгүй, дотоодын хэвлэлүүд ч нь таг чимээгүй байгаа ч Хятадыг Бутан руу нэвтрүүлэх өөрийнх нь ашиг сонирхолд нийцэхгүй, аюулгүй байдалд нь заналхийлж мэдэх учир Энэтхэгийн тал энэ талаар олон улсад мэдээлж байна.
Энэтхэг дэх Бутаны Элчин сайдын яам гэхэд “Манайх Хятадтай хилийн асуудлаа яг таг тохиролцоогүй байгаа учраас энэ талаар ярих ямар ч боломжгүй” хэмээн мэдэгдэж байна.
Хятад-Бутан хоёр улс хоорондоо 470 километр урт үргэлжлэх хилээр зааглагддаг боловч түүний 25 хувь нь одоо хүртэл эцэслэн тогтоогдоогүй, ямар газар нутаг аль улсынх нь хил хязгаарт багтах нь тодорхойгүй байдаг. Хил тогтоох асуудал сунжирсаар, бутанчууд ч энэ асуудалд удаан хойрго хандаж байгааг ашиглаад Хятадын зүгээс тус улсын нутаг дэвсгэр рүү цэрэг арми чөлөөтэй нэвтрүүлж, байрлуулах явдал нэг биш удаа гарч байгаа юм. Өнгөрсөн оны тавдугаар сарын үеэр Хятадын цэргүүд Бутаны нутаг дэвсгэрт байрлаж байгаад бүр аравдугаар сарын 5-нд гарсан. Ингээд гарахдаа тэр буудалласан газраа өөрийн эзэмшлийн газар нутаг хэмээн зарласан байна. 2010 онд газар нутгийн хэмжээ нь 46500 хавтгай дөрвөлжин километр гэж тооцогдож байсан Бутаны нутаг дэвсгэрээс хойд хэсгийнх нь 8229 хавтгай дөрвөлжин километрийг Хятад өөрийн эзэмшил хэмээн зарласнаар одоо тус улсад ердөө 38390 хавтгай дөрвөлжин километр л “үлдээд” байгаа юм.
Хэрвээ хилийн маргаанаа Бутан яаралтай шийдвэрлэж авахгүй бол газар нутгийнхаа 10 хувь буюу өмнө байсан 46500-гийн 4500 хавтгай дөрвөлжин километрийг нь Хятадад алдаж болзошгүй гэж энэ талаар судалдаг доктор Говинда Ризал мэдэгдсэн байна.
Ер нь, Хятад хил залгаа оршдог 14 улс орноос аль болох газар нутгийг өөрийн талд шилжүүлэх гэж хичээдэг. Тэд Бутанд өөрсдийн “дураар” цэргээ оруулж “хүчээр” нэг үзэхийн хажуугаар тус улсад ЭСЯ нээж, Консулын газрыг нь Хонконгт нээх, төрөл бүрийн дэмжлэг туслалцаа үзүүлэх зэргээр “сайн” харилцаа тогтоох гэж эрмэлзэж байгаа юм.
Үүнтэй холбоотойгоор төмөр замын асуудал маш хурц тавигдаж байгаа гэдгийг онцлох хэрэгтэй. Учир нь, аливаа нэг улс руу дайран орсон армийн анги нэгтгэлүүд араасаа хангалт авах зайлшгүй шаардлагатай байдаг. Зэвсэг, сум, хоол хүнс гээд дайны ажиллагаа явуулахад шаардлагатай бүх зүйлээр хангах ёстой.
Машинаар тэр их хангамжийг хүргэж дийлэхгүй, онгоцоор бол үнэтэй. Тиймээс төмөр зам л хамгийн тохиромжтой болж таардаг. Хэрэв Бутан өргөн царигтай төмөр замтай байсан бол Хятадын армийн ангиуд яагаад ч тэнд кэмп байгуулан тухлах боломжгүй гэж ажиглагчид үзэж байна.
