Украйнд болж байгаа хэрэг явдалтай холбогдуулан дэлхийн улс орнууд батлан хамгаалах салбартаа илүүтэй анхаарах болов. Ялангуяа, байлдааны техник, бие бүрэлдэхүүний тоогоор Европтоо л дээгүүр тооцогддог байсан Украйны арми Крымийн хойгийг хэдхэн долоо хоногийн дотор алдаад, одоо зүүн өмнөд нутгуудад нь үймээн дэгдээж байгаа хүмүүсийг дарж чадахгүй яаж мунгинаж байгааг хараад “Ингэхэд манай арми ямар байдалтай буй билээ?” гэсэн асуултыг өөртөө тавьж, шалгалт хийж байгаа биз. Гэтэл Украйн танк, хуягт, байлдааны усан онгоц, пуужин үйлдвэрлэдэг хүчирхэг үйлдвэрлэлтэй улс гэж байгаа. Хүсвэл тив алгасан нисэгч баллистик пуужин ч үйлдвэрлэж чадна. Ийм байтлаа хүчин мөхөсдөж буй юм.
Зарим улс энэ ээдрээгээр далимдуулж, Украйны зүүн нутгийг эзэлсний дараа манайхыг эзлэх гэж байна гэсэн дуулиан тариад ээлж дараалан Америкт хандаж цэргээ явуулан хамгаалахыг унан тусан гуйв. Америк ч холбоотнуудынхаа хүсэлтийг ёсоор болгов. Өчигдөр Америкийн рот цэрэг Литвад, 800 цэрэг Польшид байрлахаар ирсэн нь үүний жишээ. Албан ёсоор бол Балтын тэнгисийн орчим явагдах гэж байгаа хээрийн сургуульд оролцоно гэсэн тайлбартай, үнэн хэрэгтээ холбоотнууддаа манай цэрэг байхад оросууд та нарыг эзэлж чадахгүй гэсэн “мессэж” илгээж тайвшруулж байгаа гэнэ. Украйны ээдрээ энхийн замаар шийдэгдэхгүй энэ мэтээр удааширч иргэний Сиритэй адил өргөн хэмжээний иргэний дайн үүсэх дээрээ тулж, Оросууд арга буюу цэргээ оруулна гэсэн яриа сүүлийн хэдэн өдөр эрс нэмэгдэв. Зарим нь бүр байдал огцом эвгүйтвэл Украйн гэлтгүйгээр НАТО ба Оросын хооронд дэлхийн ээлжит дайн Европт дэгдэж магадгүй тухай ч ярих болов. НАТО-ийн гишүүн орнууд сүүлийн хэдэн жил дараалан танаж хассан батлан хамгаалахын төсвөө яаралтай нэмэгдүүлэх, шинэ зэвсэг, техник авах талаар ярих болсон нь үүнийг батлах шиг. Орост хэзээнээсээ харшилтай Польшийн нэгэн сайт эрх баригчдадаа хандан яаралтай цөмийн зэвсэгтэй болохыг уриалсан гэхээр Европт дайн дэгдэх хувилбарыг биелэх магадлалтай гэж үзэх хүмүүс цөөнгүй байдгийг харуулж байна.
Иймд аль улсын зэвсэгт хүчин хамгийн хүчирхэг байдгийг сонирхож үзлээ.
Зэвсэгт хүчний байлдах чадварыг тодорхойлдог байлдааны техник ба технологийн төвшин, бие бүрэлдэхүүний тоо гэх мэт олон үзүүлэлт байдаг. Үүнээс болж эх сурвалжууд зэвсэгт хүчний байлдах чадварыг янз бүрээр тодорхойлдог. Эднээс “Global Fire Power” /”GFP”/ буюу даяарчилсан галын хүч нэртэй индекс үнэнд хамгийн ойр санагдсан тул сонирхуулья. Учир нь, байлдах чадварыг тодорхойлохдоо тус индексийг зохиогчид нь бие бүрэлдэхүүний тоо, танк, сөнөөгч ба бөмбөгдөгч онгоц, танк, хуягтын тооноос гадна тэдний батлан хамгаалахын төсөв, далайн боомт, батлан хамгаалахын үйлдвэрийн хүчин чадал, газар зүйн онцлог, газрын тосны олборлолт ба шатахууны үйлдвэр, төмөр зам ба дэд бүтэц, алтны нөөц гэх мэт 50 орчим үзүүлэлтээр нь харьцуулан үзсэн байна. Үнэхээр ч мөнгө санхүүгүй, шатахуунгүй, сумны үйлдвэргүй, үйлдвэрт ажиллах ажлын хүчгүйгээр байлдах ямар ч боломжгүй. Ингээд энэ бүх үзүүлэлтээр дэлхийн 106 орны зэвсэгт хүчнийг харьцуулахад сонирхолтой дүр зураг гарна.
Зэвсэгт хүчнээрээ дэлхийд эхний аравт жагсдаг орнууд:
1. АНУ, 2. Орос, 3. Хятад, 4. Энэтхэг, 5. Их Британи, 6. Франц, 7. Герман, 8. Турк, 9. Өмнөд Солонгос, 10. Япон.
Улс тус бүрийн хүчийг тоочиж таныг ядраалгүйгээр зөвхөн эхний гуравт орсон орны зэвсэгт хүчнийг харьцуулъя.
АНУ –ын зэвсэгт хүчин сая 430 мянган албан хаагчтай, 8325 танктай, 13 мянга 600 байлдааны онгоцтой, 473 байлдааны усан онгоцтой. ОХУ-ын зэвсэгт хүчин 766 мянган албан хаагчтай, 15 мянга 500 танктай, 3000 байлдааны нисэх онгоцтой, 352 усан онгоцтой.
БНХАУ-ын зэвсэгт хүчин хоёр сая 285 мянган албан хаагчтай, 9000 танктай, 2700 нисэх онгоцтой, 520 усан онгоцтой.
Цаашлаад, зэвсэгт мөргөлдөөн болж магадгүй гэж үзээд байгаа Украйныг тойрсон орнуудын зэвсэгт хүчнийг харьцуулахад бүр ч сонирхолтой дүр зураг гарна. Орос Украйнд цэргээ оруулбал армиа хөдөлгөж магадгүй гээд байгаа 25 улсыг ”GFP”-ийг гаргагчид авч үзэж. Гэтэл энэ 25 улсаас Украйн, Швейцарь, Серб, Беларусь гэсэн гурван улсыг эс тооцвол бүгд НАТО-ийн гишүүн, өөрөөр хэлбэл АНУ-ын түнш. Дээр нь Их Британи, Герман гээд байлдах чадвараар аравт багтаж байгаа гурван улс байна. Украйнтай шууд хил залгадаг Польш гэхэд л 120 мянган хүнтэй зэвсэгт хүчинтэй, дайны үед нэмж 15 сая хүн дайчлах боломжтой, 1063 танктай, 475 байлдааны онгоцтой байх юм. Үүн дээр Чех, Голланд, Австри, Болгар, Дани, Португаль гээд байлдах чадвараар дандаа дээгүүр жагсдаг орны зэвсэгт хүчин нэмэгдэнэ гэж бодвол Оросууд нэлээд эвгүй байдалд орох нь ойлгомжтой. Крымийн хойгт маш ойрхон байрладаг Туркийн зэвсэгт хүчнийг бас тооцохгүй байх боломжгүй. Учир нь, энэ улс мөн л НАТО-ийн гишүүн. Европын улсуудаас цөөн хэдийг эс тооцвол бүгд НАТО-ийн гишүүн гэж болно. Харин НАТО-ийн гишүүн орнууд дайн тулааны үед бүгд нэгнээ дэмжин нэгдмэл хүч болно гээд гэрээндээ тусгачихсан. Байлдааны хамгийн орчин үеийн зэвсэг техникийн нягтрал, бэлэн байдал, цэргийн үйлдвэрлэл их нягтарсан муж нь Ойрхи Дорнод бус Европ тив болж таарч байна. Дэлхийн түүхэн дэх хамгийн аймшигтай хоёр дайн энэ тивээс эхэлсэн, шийдвэрлэх тулаанууд мөн энд явагдсан. Тухай бүрт яг одоо байгаатай адилаар их зэвсэг, хүн хүч, бэлэн байдал хамгийн өндөр түвшинд байсан гэхээр тун ч түгшүүртэй.
Хэргийн гол нь, хэдий НАТО-ийн гишүүн ч гэлээ эдгээр улс өөрийн гишүүн бус орны төлөө, өөрсөдтэй нь шууд муудалцаагүй Орос гэдэг хүчирхэг гүрний эсрэг байлдаж цэргүүдийнхээ амийг золиослоход хэр бэлэн гэдэг асуулт гарна. Оросын зэвсэг техник хуучирсан, НАТО-той зүйрлэх аргагүй гэдэг ч яг хэрэг дээрээ тулвал тун ч таагүй байдал үүснэ. Аймшигтай дайнд ялахад шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэсэн, бүс нутгийн янз бүрийн дайн тулаанд оролцсон туршлагатай Оросын армийг хуруу инчдэхийн хооронд ялна гэдэг юу л бол. Тиймээс Украйны зүүн өмнөд нутагт Орос цэргээ оруулбал хариуд нь үлдсэн нутагт нь НАТО цэргээ оруулах ч дайн хийх дээрээ тулалгүйгээр шинэ хүйтэн дайн эхлүүлж таарах байх.
Ер нь, энэ жагсаалтад авч үзсэн үзүүлэлтүүдийг авч үзвэл НАТО дэлхийн хамгийн хүчирхэг цэргийн эвсэл. Бие бүрэлдэхүүний тоогоор Хятад, Орос, Энэтхэгт хүрэхгүй байж болох ч нисэх хүчин, танк, усан онгоц, зэвсэглэлийн түвшин гээд түүнтэй энэ зэрэгцэх хүч дэлхий дээр байхгүй. Тэгээд энэ эвслийг АНУ тэргүүлж байдаг. Энэ бүхнээс үүдээд хамгийн эхэнд тавигдсан асуултын хариу нь АНУ, НАТО-ийн эвсэл дэлхийд хамгийн хүчирхэг. Энэ жагсаалтыг гаргагчид нь цөмийн зэвсгийн хүчин чадлыг авч үзээгүй гэдгийг хэлэх хэрэгтэй. Тэгэхээр Орост цөмийн зэвсэг байгаагүй бол НАТО хэдийнэ арчаад хаячихаж чадахаар гэж болно.
Эцэст нь сонирхуулахад, орон орны байлдааны чадварыг харуулсан ”GFP” жагсаалтыг гаргачид манай зэвсэгт хүчнийг 72 дугаар байранд оруулсан байна. Манай дээр Словак, харин дор нь Ангол улс оржээ.