Сингапурын хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй “Чингис” бондын зарцуулалтын тайлан, мэдээг Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг УИХ-ын нэгдсэн хуралдаанд танилцууллаа. Ингэхдээ 2014 оны гуравдугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар бондын 1.5 тэрбум ам.доллар буюу өнөөгийн ханшаар тооцвол 2.6 орчим их наяд төгрөгийн зарцуулалтыг мэдээлсэн юм. Бондын эх үүсвэрээр нийт 10 төсөл хөтөлбөрийн үйл ажиллагаанд 1.3 их наяд төгрөгтэй тэнцэх хэмжээний санхүүжилт олгожээ.
1.Аймгийн төвүүдийг холбох орон нутгийн авто замын төслийн хүрээнд 2013 онд шинээр хэрэгжих зам барилгын 10, он дамжин хэрэгжиж буй 14 зам барилгын ажилд 570 хүртэл тэрбум төгрөгийн санхүүжилт олгохоор Засгийн газрын 96, 124 дүгээр тогтоол гарчээ. Уг хөрөнгөд бүтээн байгуулалтын хяналтын зөвлөх үйлчилгээний зардал ч багтсан аж. Хөгжлийн банкаар дамжуулан санхүүжилтийг олгох ажлаас одоогийн байдлаар Дундговь, Баянхонгорыг нийслэлтэй холбосон, Өмнөговь, Дорнод, Сүхбаатар, Хөвсгөл аймгийн замын ажил графикт хугацаанд гүйцэтгэхээр төлөвлөжээ. Нийт зам барилгын ажлын гүйцэтгэл 68 хувьтай.
2. “Гудамж” төслийн хүрээнд Туул, Сэлбэ голын дагуу хурдны зам барьж, 33 уулзвар шинэчлэх, гэр хорооллын дэд бүтэц сайжруулах ажил хийгдэж буй. Нийт 33 уулзварын ажлаас 16 уулзвар болон хоёр автозамын барилгын ажил бүрэн дуусчээ. Ажлын гүйцэтгэл 92.6 хувьтай.
3. Нийслэлийн инженерийн шугам сүлжээ, дэд бүтцийг сайжруулах чиглэлээр 2013, 2014 онд нийт 416.8 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй 92 төсөл хэрэгжүүлэхээр тусгасан. Үүнээс Хөгжлийн банк эхний ээлжинд эх үүсвэр нь тодорхой 66 төсөлд нийт 200 тэрбум хүртэлх төгрөгийн санхүүжилт олгохоос 33 төслийн гэрээ байгуулж, нийт 101.8 тэрбум төгрөгийн санхүүжилт гарчээ. Гэрээ байгуулаад буй 33 ажлын гүйцэтгэл 72.2 хувьтай.
4. Тавантолгойгоос Гашуун сухайт чиглэлд 1800 км шинэ төмөр зам барихад бондын мөнгөнөөс зарцуулна. Төслийг “Монголын төмөр зам” ТӨХК удирдаж, “Шинэ төмөр зам” ХХК хэрэгжүүлж буй. Уг төсөлд “Чингис” бондын хөрөнгөөс 164.2 сая ам.долларын санхүүжилтийг Ухаа худаг-Гашуун сухайт чиглэлийн төмөр замын дээд, доод бүтцийн барилгын ажил, төслийн нэгжийн үйл ажиллагааны зардалд зориулж олгоод байна. Нийт 267 км төмөр замын барилгын ажлын гүйцэтгэл 25 хувь, газар шорооны ажил 70 хувь, ухмал 77 хувь, далан 62 хувь, трассыг нийт 13 хэсэгт хуваасан бөгөөд дотоодын 14 авто замын компани ажиллаж байна.
5. Тавантолгойн 450МВт-ын цахилгаан станц барих төслийн эхний ээлжийн санхүүжилтэд 16 сая ам.долларыг давуу эрхийн хувьцаанд хөрвөх нөхцөлтэй мезанин зээл хэлбэрээр олгохоор заасан. Энэ дагуу төслийн бэлтгэл ажилд нийт 15.98 сая ам.долларын санхүүжилт олгохоор баталжээ. Хөгжлийн банкнаас төслийн нэгжийн 2013-2014 оны үйл ажиллагааны зардал болон төслийн бэлтгэлд зориулж 14.81 сая ам.долларын санхүүжилт олгоод байгаа аж.
6. Эгийн голын усан цахилгаан станцын төсөлд 34 сая ам.доллар олгохоор шийдвэрлэсэн. Төслийн удирдах хорооноос баталсан төлөвлөгөө болон Эдийн засгийн хөгжлийн яамнаас баталсан төсвийн дагуу 7.38 сая ам.долларын санхүүжилт олгохоос төслийн нэгжийн 2013-2014 оны үйл ажиллагааны зардал болон зарим судалгааны ажлын урьдчилгаа төлбөрт 2.55 сая ам.доллар олгосон.
7. Монгол Улс өөрийн өмчлөлийн холын зайн “Боинг-767” онгоц худалдан авах зардлыг “Чингис” бондоос түр санхүүжүүлсэн. Энэ санхүүжилтийг АНУ-ын “Экс Им” банкны урт хугацаатай, хямд санхүүжилтийн эх үүсвэрт шилжүүлжээ. Ингэснээр “Чингис” бондын эх үүсвэрээс санхүүжүүлсэн 81.3 сая ам.долларын төлбөр эргэн төлөгдөж, одоогийн байдлаар 2.9 сая ам.долларын үлдэгдэлтэй. Санхүүжилтийн байдал 100 хувь.
8. Хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн ноолуур, ноос, сүү, оёмол бүтээгдэхүүн, хүлэмжийн аж ахуйн салбарын төсөл санхүүжүүлэхээр Голомт банкинд 269 тэрбум төгрөг, төсвийн нэгжийн үйл ажиллагаанд 1.7 тэрбум төгрөг олгожээ. Тайлант хугацаанд Голомт банк нийт 189 компанийн материал хүлээн аваад 64-т нь зээл олгохоор баталсан. Батлагдсан 64 зээлээс дэд зээлээр 53 компанид 53.7 тэрбум төгрөгийн зээл гараад байна. Дээрх 64 төслийн батлагдсан нийт зээлийн хэмжээ 100.7 тэрбум төгрөг буюу 37.4 хувь. Нийт санхүүжүүлэх төслийн 20 хувийг Голомт банк санхүүжүүлээд байна.
9. “Буянт-Ухаа 1” орон сууцны хорооллын төслийн хүрээнд 1764 айлын 28 барилгын ажил санхүүжүүлж буй. Залуу гэр бүл, ахмад настан, төрийн албан хаагчдад зориулсан уг барилгын ам.метр талбай нь 1.28 сая төгрөгийн үнэтэй. Энэ нь иргэдийг хямд үнэтэй орон сууцаар хангах ач холбогдолтой. Эхний ээлжийн 567 айлын есөн барилга ашиглалтад ороход бэлэн болж, үлдсэн барилгуудаа 2014 оны хоёрдугаар улиралд багтаан ашиглалтад оруулахаар ажиллаж буй. Ажлын гүйцэтгэл 94 хувьтай.
10. Дотоодын барилгын арматур, төмрийн хүдрийн нойтон баяжмал үйлдвэрлэх дөрвөн төсөл бий. Төмрийн хүдрийн гурван баяжуулах болон нэг барилгын арматурын үйлдвэр барихад зориулж 50 сая хүртэлх ам.доллартай тэнцэх төгрөгийг “Чингис” бондын эх үүсвэрээс санхүүжүүлэхээр шийдвэрлэсэн. Одоогоор 12.8 сая ам.долларын санхүүжилт олгожээ. Мөн Байшин үйлдвэрлэх комбинатын төслийн нийт өртөг болох 42 сая ам.долларын 13.1 саяыг “Эрэл” ХХК өөрийн хөрөнгөөр, 14 саяыг Засгийн газрын үнэт цаасаар санхүүжүүлжээ. “БҮК-1” төсөл хэрэгжсэнээр Нийслэлийн агаар, хөрс, усны бохирдлыг бууруулахад ихээхэн үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, Улаанбаатарт 184 мянган айл өрхийг орон сууцаар хангах ажлын хүрээнд жил бүр 150 мянган ам.метрээс доошгүй талбай бүхий олон нийт, орон сууцны барилга байгууламж, 5000 айлын амины орон сууцыг тус тус үйлдвэрлэх юм.
Оны сондгой тоотой долоо хоног бүрт Ерөнхий сайд УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд мэдээлэл хийдэг нь ийнхү “Чингис” бондын эх үүсвэрээр санхүүжиж буй төслүүдийн явц, байдал байв. Ерөнхий сайдын мэдээллийн дараа УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа МАН-ын бүлгээс Засгийн газрын “Чингис” бондын талаар гаргасан дүгнэлтээ танилцуулсан юм. Уг мэдээлэлтэй холбогдуулж УИХ-ын сөрөг хүчний гишүүд асууж, Засгийн газраас мэдээлэл авав.
-Б.Бат-Эрдэнэ: Ерөнхий сайд өөрөө энэ ажлаас нэлээд хол байгаа нь харагдлаа. Дандаа өнгөрсөн цаг дээр ярьсан. Заримыг нь мэдэхгүй, дараа хэльё гэдэг нь хариуцлагагүй зүйл. Нийгэм ч тэр “Чингис” бондын зарцуулалтын талаар их зөрүүтэй мэдээлэлтэй байна. Хэвлэл мэдээллээс харахад Зам, тээврийн сайд “Чингис” бондоос авах ёстой хөрөнгө мөнгөө олж авч чадаагүй гэх. Энэ мөнгөний зарцуулалт туйлын бүрхэг байна. МИАТ компанид онгоц авсан нь л бондын мөнгөнөөс хамгийн үр дүнтэй зарцуулсан ажил гэж харагдлаа.
-Н.Алтанхуяг: Бүх мэдээллээ гишүүдэд тараасан. Ямар ч зөрүүтэй, буруу мэдээлэл байхгүй. ЭЗХЯ хариуцлагатай бэлдсэн гэж бодож байна. “Чингис” бондын мөнгийг ҮАБЗ дээр яриад бондын зөвлөл байгуулъя гэж шийдэхдээ МАН-аас энэ зөвлөлд оруулах хүнээ өгөөч гэхэд өгөөгүй. Бондын мөнгөний зарцуулалтыг Засгийн газрын гаргасан шийдвэрийн дагуу ЭЗХЯ хянаад явдаг. Та бондын мөнгөөр ганц онгоц авсан нь л зөв гэж буруу ярилаа. Нийслэлээ дөрвөн аймагт холбосон хатуу хучилттай замыг хараагүй юм шиг байна. Энэ ажлыг ард түмэн сайшаасан. Аймгийн төв рүү явж буй замыг битгий үгүйсгээрэй. Энэ бол цэвэр Чингис бондын мөнгө. Мөн гудамж төсөл, урагшаа явж байгаа төмөр зам гээд хийж байгаа бодит ажлууд бий. Улаанбаатар хотод өнгөрсөн жил 20 гаруй мянган айлын орон сууц ашиглалтад орсон. Юмыг үгүйсгэх биш тодорхой ярих хэрэгтэй. Н.Батбаяр сайд цаашдаа “Чингис бонд” гэсэн вэб сайт нээнэ гэсэн. Ингэхээр бүр ил тод болох байх.
-Н.Батбаяр: Д.Хаянхярваа гишүүн дүгнэлтдээ УИХ-ын 2012 оны аравдугаар сарын 25-ны өдөр “Засгийн газрын үнэт цаас гаргахыг зөвшөөрөх тухай” 52 дугаар тогтоол батлахад МАН оролцоогүй гэлээ. Ингэж худлаа ярихаа болиоч ээ. Энэ тогтоолыг бид өөд өөдөөсөө харж байгаад баталсан. Энэ бол УИХ-ын хамтын шийдвэр болохоос АН-ын дангаараа гаргасан шийдвэр биш. “Чингис” бондыг зарцуулахдаа Монгол Улсад дагаж мөрдөж буй хуулийн дагуу хийсэн.