1930-аад онд Монгол орныг дайрсан улстөрийн их хэлмэгдүүлэлтэд лам нар хамгийн их өртсөн гэдэг.
Монголд 1924 онд 112.7 мянга, 1927 онд 92.3 мянга, 1930 онд 90.8 мянган лам байсан бол 1936 онд 89,1 мянган болж харин их хэлмэгдүүлэлтийн дараа 1940 онд 1147 лам байсан гэсэн статистикийн баримт байна.
Лам нарыг монголын нийгмийн амьдралаас шахан зайлуулах ажил нь 1930-аад оны хэлмэгдүүлэлтийн үед ч гэнэт гараад ирсэн зүйл биш 1921 онд ялсан ардын хувьсгалын дараанаас л эхэлсэн гэж болно. Хэт хувьсгалч хийрхэлд автсан хэнээтнүүд “жинхэнэ ардын” хувьсгал, ардын бүгд найрамдах улс байгуулж, улмаар дэлхийн хувьсгал мандуулна гэдэг хийрхэлдээ автан хуучны хэргэм зэрэгтэй ноёд түшмэд, лам нарыг нэг нүдээрээ ч харахгүй хялайж байсан нь үргэлжилсээр 1930-аад онтой золгосон гэсэн үг.
Төр шашны хэргийг тусгаарлах нэрийн дор нугалаа явуулан лам, ноёдыг ангийн хувьд хэт гадуурхан сүм хийдээс авах татварыг хэт өндөрсгөж, лам нарын иргэний эрхийг хааж боох явдал төрийн бодлогын хэмжээнд хүрч байсан нь лам нарыг дургүйцэхэд хүргэж 1925-26 онд Баянтүмэн, Намнангийн хүрээнд лам нарын эсэргүүцлийн хөдөлгөөн гарахад хүргэж улмаар 1932 оны эсэргүүний хөдөлгөөнд хүргэсэн.
Чухамдаа дэлхийн хувьсгалыг мандуулах коммунистуудын хувьд энэ нь бөөн олз, том шалтаг болсон байна.
Үүний зэрэгцээ тухайн үеийн монгол улсын ганц өмөг түшиг гэж байсан Зөвлөлт Орос улс 1928 оноос “Шашны эсрэг тэмцэл бол социализмын төлөө тэмцэл” гэсэн уриа гарган хэрэгжүүлж эхэлсэн нь хувьсгалт хэнээрхлээс өөр юу ч үгүй мэдлэг хомс манай коммунистуудын уриа, туг лоозон болж даган дуурайсан гэж бас болно. Зөвлөлт оросын бодлого ч монголын лам нарыг устгахыг эрмэлзэж Сталинаас эхлээд манайд алан хядлага явуулж байсан зөвлөхүүд нь үүнийг шууд тулган шаардаж байлаа. Дотоодыг хмагаалах газрын сургагч М.П.Чибисов “Лам нарыг Сталин хувьсгалын эсэргүү юу, үгүй юу гэх явдалгүй гэсэн. Тэд цөмөөрөө эсэргүү мөн.Тэднийг олны өмнө илээр шийтгэх хэрэгтэй. Дээд лам нар чинь тайван байна. Цохилт өгөх хэрэгтэй” гэж байсан бол 1935 онд Сталин “Танайд Гэндэнгийн засгаас гадна лам нарын засаг байна. Ийм байж таарахгүй, лам нартай хүчтэй тэмц. Танай лам нар танай тусгаар тогтоносон байдлын дайсан болж японы эзэрхэг түрэмгий нарт туслахад бэлэн байна” гэж байжээ.
Зөвлөлтүүд ингэж лам нартай тэмцэхийг монголын эрх баригчдад зөвлөх, тушаах, тулган шаардах байдлаар хэлж байсныхаа зэрэгцээ лам нарыг баривчлах, шийтгэх, буудан хороох, сүм хийдийг нураах үйлст өөрсдөө оройлон  оролцож үлгэр жишээ үзүүлж байлаа.

Ийм ч болохоор Х.Чойбалсан “Саяхан Фриновскийн тусламжтайгаар харгис том толгой хатуу цээрлүүлэн шийтгэх явдлыг өргөтгөхөөр гурван хүнтэй тусгай комисс байгууллаа. Саяхан бид 23 том ламыг олны өмнө тусгай зохистойгоор шийтгэсэн. Одоо 500 шахам ламыг барьж байна” гэж Сталин ахдаа илтгэж байжээ.
Ийн байгуулсан  Х.Чойбалсан, Д.Луюсаншарав, Б.Цэрэндорж нарын бүрэлдхүүнтэй шүүн таслах хууль бус байгууллага 1937 оны аравдугаар сараас 1939 оны дөрөвдүгээр сар хүртэл 1 жил 6 сар ажиллахдаа 50 удаа хуралдаж “хувьсгалын эсэргүү, японы тагнуул” гэсэн хэрэгт 25824 хүнийг ялласны 20474-ийг нь буудан хороож 5103 хүнд 10 жил, 240 хүнд 10-аас доош жил хорих ял өгсөн байна. Дөнгөж 7 хүнийг л сулласан гэдэг.
Ер нь 1932-1956 оны хооронд улс төрийн хилс хэргээр 31597 хүнийг шийтгэсний 21456 хүнийг цаазалсны 17612 нь лам байсан байна. Энэ нь хилсээр хэлмэгдсэн нийт хүний 55,7 хувь болж байгаа гэсэн үг.