Монгол Улсад 162 их дээд сургуульд 150 мянган оюутан суралцаж байна. Гэтэл нийт төгсөгчдийн 36 хувь нь л ажлын байртай болдог гэсэн мэдээ бий. Тэгвэл үлдсэн хувь нь хаана, хэрхэн шингэдэг юм бол гэх асуулт өөрийн эрхгүй гарч ирнэ. Мэдээж дэлгүүрийн худалдагч, үйлчилгээний ажилтан, хоолны газарт бэлтгэгч гээд юу эсийг хийдэг ч дөрвөн жилийн турш зорьж тэмүүлж бас багагүй мөнгө үрж байж олж авсан мэргэжлээрээ ажиллах ямар ч боломжгүй байна гэдэг үнэхээр харамсалтай. Өөр нэг баримт гэвэл ирэх жилүүдэд Монголын хөдөө аж ахуйн салбарт эзэлж буй ажиллах хүчний тоо 25 хувиар буурна гэсэн үзүүлэлтийг гаргасан тухай мэргэжилтнүүд хэлж буй юм. Энэ бүхнээс үзэхэд Монголд хөдөлмөрийн зах зээл ямар төвшинд хөгжиж байгаа нь тодорхой.
Эрс тэс уур амьсгалын “ачаар” өнөөдөр Монголд улирлын чанартай ажлын байранд ажиллагсад багагүй хувийг эзэлж байна. Аль ч салбарт ийм байдал бий. Уул уурхай, хөдөө аж ахуй, барилга гээд л... Зөвхөн газар тариалангийн салбарт гэхэд 36 мянган ногоочин өнөөдөр ажиллаж, амьдралаа залгуулдаг гэнэ. Гэвч энэ бол ногоо тариад хураадаг л хүмүүс гэсэн үг. Хавар тарьж, зун ургуулж, намар ногоогоо борлуулчихаад өвөлдөө тэд юу хийдэг вэ. Цаашид хэрхэн амьдралаа залгуулж байна вэ. Монголчуудын хувьд нэг улирлыг амралтад зориулчихаад хангалттай амьдрах боломж хэр билээ. Уул уурхайгаас хамаарсан эдийн засгаа дагаад уул уурхайн салбарт ажиллахыг хүсэгчид ч нэмэгдсээр байгаа боловч энэ нь бас л улирлын чанартай хэлбэлзэж байдаг ажлын байр. Ер нь бид энэ асуудлыг хэрхэн зохицуулах боломжтой юм бол оо. Салбарын яамд төсөл хөтөлбөр төдийгээр үй олноор нь ажлын байр нэмж чадах гэж үү.
Монгол дахь ажилгүйдлийг бууруулахын тулд гадаадын томоохон төсөл хөтөлбөрүүд багагүй хэрэгжиж буй. Ялангуяа өрхийн үйлдвэрлэлийг дэмжих, жижиг дунд үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэхийн тулд хэрэгжиж буй гадаадын хөрөнгө оруулалттай төсөл хөтөлбөрүүд нэг биш, нэлээн олон бий. Хамгийн гол нь энэ бүхнээс бидний хүлээсэн үр дүн гарч чаддаг уу. Хүнс хөдөө аж ахуйн яам, Хөдөлмөрийн яам, Европын холбоотой хамтран ажлын байрыг нэмэгдүүлэх, хөдөлмөрийн зах зээлийн хууль эрхзүйн орчинг сайжруулах зорилт бүхий 8,5 сая еврогийн төсөл хэрэгжүүлэхээр болсон бөгөөд өчигдөр талууд нэгдсэн зөвшилцөл хийхээр уулзалдав. “SECIM” нэртэй төсөл ёсоор жижиг дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, мэргэжлийн боловсролыг дэмжих, Монголын хөдөлмөрийн зах зээлийг нэгдсэн стандарттай, хууль эрхзүйн орчныг боловсронгуй болгох зэрэг томоохон ажлуудыг хоёр бүрэлдэхүүн хэсэгтэйгээр таван жилийн хугацаанд хэрэгжүүлэхээр болсон аж. Төсөл ҮХААЯ /хуучнаар/, Хөдөлмөрийн яаманд хэрэгжихээр эхний шатандаа боловсруулагдаж бэлэн болсон бол саяхан шинээр батлагдсан Засгийн газрын бүтцээс шалтгаалж, Аж үйлдвэрийн яам дээр нэг хэсэг нь хэрэгжихээр болсон байна.
Төслийг хэрэгжүүлэгч Европын холбооны зүгээс үүнд сэтгэл зовниж буйгаа илэрхийлсэн ч манай талаас элдэв саад бэрхшээл гарахгүй гэдгийг албан ёсоор хэлж байлаа. Учир нь төслөөр ямар, ямар ажлууд хийх тал дээр үндсэндээ тохиролцож чадсан болохоор төслийн нэгжийг байгуулахад төдийлэн бэрхшээл гарахгүй гэнэ. Хамгийн гол нь төсөл бодит үр дүнтэй болох хэрэгтэй гэж байлаа. Өөрөөр хэлбэл, 36 мянган ногоочин маань намартаа хэдэн ногоогоо борлуулчихаад өвөлдөө гэртээ суух биш цаашид боловсруулах хадгалах, үрийн аж ахуйтай болох гэхчлэн бодит ажилд төслийн 50 хувийг зарцуулья гэсэн байр суурийг Монголын талаас илэрхийлж байв.