Т.ЦЭЛМЭГ
Парламентад суудалгүй намууд УИХ-ын дэд дарга Л.Цогтой уулзах хүсэлтээ илэрхийлсэн байна. Тэдний хүсэлтийг Л.Цог дарга хүлээн авч, өчигдөр Төрийн ордны албан өрөөндөө уулзалдсан юм. Удахгүй эхлэх УИХ-ын хаврын чуулганаар Улс төрийн намын тухай болон Сонгуулийн тухай хууль, Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах эсэхийг хэлэлцэх учраас парламентын гаднах намуудын байр суурийг сонсоод УИХ-ын дарга, удирдлагуудад уламжлахаа дэд дарга Л.Цог хэллээ. Тэрээр Үндсэн хуульд оруулсан дордуулсан долоон өөрчлөлтийг шийдэх хэрэгтэй гэж үзэж байгаа ч маргаантай зүйлүүд бий гэв. Мөн тэрээр “Үндсэн хуульд нэмэлт оруулъя гэж УИХ-ын удирдлагууд үзээд ажлын хэсэг байгуулсан. Энэ ажлын хэсэг хоёр удаа хуралдахдаа ерөнхий зүйл ярьсан. Зарим асуудалд ойлголтын зөрүү их байна. Эрх мэдлийн хуваарилалтыг бүхэлд нь харъя гэсэн. УИХ-ыг сонгодог парламентын чиглэлд аваачих хэрэгтэй. Ерөнхийлөгчийг ард түмнээс сонгохгүй, Ерөнхий сайдын эрх мэдлийг нэмье гэдэг зүйл яригдаж байгаа. УИХ-ын гишүүдийн тоог нэмж 100 гаруй болгох эсвэл хоёр танхимтай парламенттай болох санал гарсан” гэлээ. 
Үндсэн хуульд оруулсан “дордуулсан долоон” өөрчлөлтөөр нам нь төрийн дээр гарсан гэж үзэж байгаа учир Улс төрийн намын хуулиар шийдэхээр ярилцсан аж. Мөн намыг хатуу гишүүнчлэлтэй байлгах эсэх, бүтцийн асуудалд маргаантай байгааг хэлэв. УИХ-д суудалтай намуудыг төрөөс санхүүжүүлэхээр багц асуудал тусгажээ. Сонгуулийн тухай хуулиар бол холимог тогтолцоог авч үлдэх, санал тоолох машины тухай илүү нарийвчлан тусгах гэнэ. Ингээд мэдээлэл өгсний дараа дээрх хуулийн төслүүдэд парламентад суудалгүй намуудын байр суурь ийм байна.
Ш.Төмөрсүх: Үндсэн хууль, бусад хуулийг өөрчлөхөд эргэлзэж байна
/Эрх чөлөөг хэрэгжүүлэгч намын дарга/
Сонгуулийн ерөнхий хорооны бүрэлдэхүүнд улс төрийн намуудын төлөөллийг оруулахыг хуульд тусгах. Улсын дээд шүүхийн намуудын бүртгэлийг иргэдэд ойлгомжтой, ил харагддаг болгох, санал тоолох автомат машинтай зэрэгцүүлэн гараар тоолох тухай саналуудаа Сонгуулийн хуульд тусгуулах хүсэлтээ хүргүүлж байна. Нам, фракцаа дээрээ тавьсан парламентын үед өөрсдийнхөө амбийцаар хуульд ханддаг болохоор эдгээр хуулийг өөрчлөх эсэхийг анхаарах хэрэгтэй. Энэ парламент ёс зүйгүй болохоор Үндсэн хууль, бусад хуульд өөрчлөлт оруулахад эргэлзэж байгаа. Дордохын долоон өөрчлөлтийг цэгцлэх нь зүйтэй. Ерөнхийлөгчийг ард түмнээс сонгогдох ёстой гэдэг байр суурьтай байна.
Ц.Шинэбаяр: Сонгуулийн хууль нууцаар батлаад сурталчилгаагаа эхэлчихэж
/Хамуг Монгол хөдөлмөрийн намын дарга/
Одоогийн УИХ Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулна гэж найдаж хүлээх боломжгүй. Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хийнэ гэж хуурсаар байгаад сонгуультай золгуулах башир аргатай. Сонгуулийн хууль нууцаар батлагдаад сурталчилгаагаа хийгээд эхэлчихэж. Үүнийг нь нотлох хэд хэдэн баримт бий. МАН-ын дарга М.Энхболд мэндчилгээ дэвшүүлсэн, өвлийн уралдааны тухай дуугаа нийтэлсэн сэтгүүл, цаг тооны бичиг хэвлүүлээд тарааж байна. С.Баярцогт хаана хэвлүүлсэн нь тодорхойгүй, хийсэн ажлын тайлангаа тарааж. Өвөрхангайн хоёр гишүүн бас цаг тооны бичиг хэвлүүлсэн байна. 2012 онд бас ингэж сурталчилгаа хийсэн. С.Баярцогт гэхэд нэг нь 200 ам.долларын үнэтэй 40 мянган ширхэг алтан бурхан тарааж байсан. Энэ луйвраа давтах гэж байна шүү дээ. Тиймээс Сонгуулийн хуулийн талаар ярих бололцоогүй. Улс төрийн намын хуулийг өмнө нь ярьсан, одоо ч ярьж байна. Нэг их сайхан хууль гэж ярьчихаад хуурдаг. Хувь хүн нэг сая, аж ахуйн нэгж 10 сая төгрөг өгөхийг хуульд заасан байхад тэрбум төгрөгийн хандив өргөөд байсан. Тэрийг нь хэн ч шалгаагүй. Тийм учраас УИХ-ыг яаралтай тарааж, ээлжит бус сонгууль явуулах хэрэгтэй. Үгүй гэвэл дараагийн арга нь бүх ард түмний их хуралдай зарлаад бид өөрсдөө сонгодог Үндсэн хуулиа батлаад явахгүй бол болохгүй.
О.Бум-Ялагч: Ерөнхийлөгч огцорч, УИХ тарах хэрэгтэй
/Монголын ногоон намын дарга/
Парламентад суудалгүй намууд нийтдээ 17 удаа уулзалт хийгээд нэг ойлголтод хүрсэн. Өнгөрсөн даваа гарагт парламентыг тараахыг манай нам мэдэгдсэн. Ерөнхийлөгч огцорч, УИХ тарах хэрэгтэй. Ерөнхийлөгч болон УИХ Монгол Улсын эрх ашгийг илэрхийлж чадахаа больжээ гэж үзээд шийдэлд хүрсэн юм. Үндсэн хуулийн долоон өөрчлөлтийг цэгцлэх ёстой. Б.Чимид гуай өнөөдрийн улс төрд, УИХ-д суугаа хүмүүст итгэхэд хэцүү болсон гэж хэлж байсан шүү дээ. Монгол Улсын Их хурлын гишүүн Швейцарьт данс нээгээд, өөрийгөө Хятадын иргэн гэж биччихээд Үндсэн хуулийг өөрчлөх гээд байна. Тэгэхээр УИХ-ын гишүүн Л.Цог, Г.Уянга, Ж.Батзандан, Р.Амаржаргал, Б.Бат-Эрдэнэ, бие даагч гишүүд УИХ-аас гарах хэрэгтэй. Ард иргэдийн амьдрал доройтоод дууслаа. Та нарын батлаад, томилоод байгаа Засгийн газар иргэдийн амьдралыг сайжруулж чадахгүй байна. Улс орон нь 2,3 тэрбум ам.долларын албан ёсны, хувийн компаниудад нь 16 тэрбум ам.долларын өрөнд орчихлоо.
Г.Ганбат: Нийгмийн бухимдал дээд цэгтээ хүрлээ
/Эх орончдын нэгдсэн нам/
25 жилийн дараа харахад ардчилалгүй Ардчилсан нам, ардгүй Ардын нам, хувьсгалчгүй Хувьсгалт нам, Зориггүй Иргэний зориг нам, үндэсний үзэлгүй Үндэсний ардчилсан намтай болж. Ард түмийнхээ цөөнх болсон 200 гэр бүлийн төлөө цаашдаа яваад байх юм уу. Эсвэл ард түмнийхээ талд гарах юм уу. Нийгмийн бухимдал дээд цэгтээ хүрлээ. Ард түмэн эрхээ мэдэх цаг болсон учраас парламентын гадна байгаа улс төрийн хүчнүүд, тэргүүний үзэл бодолтой, эх оронч хүмүүс нь нэгдэж, ард түмэндээ боломж олгох хэрэгтэй байна. Энэ парламентад байгаа намууд Үндсэн хууль, Улс төрийн намын тухай хууль, Сонгуулийн хуулийг өөрчлөх ёс зүйн хувьд эрх байхгүй.
Б.Амгаланбаатар: Ээлжит бус сонгууль зарла
/Монголын либерал намын дарга/
Эх орноо гэдэг хүмүүсийг шахаж, үгүй хийдэг, бухимдсан хүн үгээ хэлэхээр нь үнэгүйдүүлдэг нийгэмд бид амьдарч байна. Амгаланбаатар гудамжинд гарч үгээ хэлэхээр төрийн цагдаа нь ирж дарамталдаг болчихсон. Тэгэхээр ээлжит бус сонгуулиа зарлаж, шударгаар сонгох боломж, тэгш эрхийг олгооч гэж хүсч байна.
