Н.НЯМЖАРГАЛ
Монголын 15 мянган эмэгтэйг хамруулсан “Монголын эмэгтэйчүүдийн амьдралын чанар”-ын судалгааг улс төр, эдийн засаг, гэр бүл, эмэгтэйчүүдийн эрх, эрүүл мэнд, боловсрол, ажлын байрын орчин зэрэг асуултын хүрээнд явуулсан байна. Нийгмийн Ардчилал Эмэгтэйчүүдийн Холбоо Фридрих Эбертийн сангийн дэмжлэгтэйгээр явуулсан судалгааныхаа дүнг өчигдөр танилцуулсан юм.
“Төрийн бодлогод эмэгтэйчүүдийн асуудлыг тусгаж, шийдвэрлэх арга зам” судалгааны үр дүн НАМЭХ-ны Удирдах зөвлөлийн гишүүн Ц.Нацагдолгор танилцуулж мэдээлэл өгсөн юм. Орон даяар судалгаанд хамрагдсан эмэгтэйчүүдийн орлогын түвшин дараах дүр зурагтай харагдаж байна.
Судалгаанд хамрагдсан эмэгтэйчүүдийн таван хувийг нэг саяас дээш төгрөгийн цалин авдаг бүсгүйчүүд эзэлж буй бол 400 мянгаас доош орлоготой хүмүүс 50 хувь нь байна. Харин огт орлогогүй нь арван хувийг эзэлдэг гэсэн судалгаа гаргасан юм. Энэ нь манай улсын эмэгтэйчүүдийн амьжиргааны түвшин харьцангуй зөрүүтэй байгааг илтгэж буй. Ер нь амьдралын баталгаажих түвшний гол шалгуур үзүүлэлт бол тухайн хүний сэтгэл санааны байдлаас үүдэлтэй. Улстөрч болоод улс төрийн байгууллагад ажилладаг эмэгтэйчүүд цөөнгүй байгаа мэт харагддаг ч дуу хоолой, үзэл бодлоо илэрхийлэх нь хязгаарлагдмал байдаг. Судалгаанд хамрагдагсдын дунд жилийн дотор зээл авсан иргэн 67 хувьтай гарсан. Чөлөөт зах зээлийн нийгэмд өртэй байна гэдэг том асуудал биш юм. Харин авсан зээлээ төлөх чадвартай байх хэрэгтэй. Гэтэл өртэй байх нь дааж давшгүй зүйл гэсэн ойлголт нийгмийн сэтгэлгээнд бий болсон байна. Манайх улс төр, эдийн засаг, болон нийгэм соёлын хүрээнд тодорхой шилжилт хийсэн. Харин одоо хүмүүсийн оюун санаа болон сэтгэлгээг өөрчлөх цаг нь болж. Эмэгтэйчүүдийн улс төрийн оролцоонд 40 хувь нь ямар ч үүрэггүй байдаг гэсэн хариулт давамгайлсан. Нэг талаас улс төрийн оролцооны хувьд хангалттай харагддаг боловч идэвх оролцоо ойлголт дутмаг байна. Цаашид эмэгтэйчүүдийн төрийн бус байгууллага болон тэдгээрийн нөхцөл байдлыг чадавхжуулах нь нэн тэргүүний зорилт болжээ. Мөн улс төр дэх эмэгтэйчүүдийн оролцооны асуудлыг шинэчлэх цаг нь болсон.
МАН-ын зөвлөхүүдийн танхимын Нарийн бичгийн дарга Ж.Сауле баруун аймгуудад хийсэн судалгааны багт ажилласан юм. Тэрээр судалгааны явцад эмэгтэйчүүдийн аж амьдрал ямар байсан тухай ийн ярьсан.
Манай улсын эмэгтэйчүүдийн амьдралын чанарын судалгааг дээд тал нь 10 хувиар дүгнэх байсан. Гэтэл хоёр хувьтай гарсан нь эмгэнэлтэй байна. Бид дараахь байдлаар тоймлон судалгаа явуулсан. Эдийн засаг, нийгэм дэх байр суурь болон ажилгүйдэл, эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалд оролцож буй зэргийг авч үзсэн. Судалгаанаас харахад эрүүл мэндийн болон нийгмийн даатгалд орон нутгийн эмэгтэйчүүд 70 гаруй хувь нь хамрагдаагүй байсан. Энэ нь хөдөө орон нутагт ажиллаж амьдарч буй эмэгтэйчүүд наад зах нь тэтгэвэр тэтгэмж авч чадахгүйд хүрээд байна.
Баруун аймагт ихэвчлэн нийгмийн цөөнх болсон эмэгтэйчүүд ямар нэг байдлаар гадуурхагддаг байна. Тухайлбал, казах, урианхай, дөрвөд болон тува, захчин эмэгтэйчүүдийн гадуурхагдахад нутгийн аялга нөлөөлдөг гэж ярьж байлаа. Баруун аймагт ажиглагдсан дутагдалтай зүйл нь төр засагт эмэгтэй хүний оролцоо ердөө 0.8 хувьтай гарсан. Жишээ нь, орон нутагт сонгуульд нэр дэвшихэд эмэгтэй хүнийг ялгаварлах тал бий. Тэгэхээр энэ асуудалд НАМХ төдийгүй Засгийн газраас арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Харамсалтай нь, Жендерийн хороог татан буулгаснаар тэгш байдлын талаар цаашид Монголын төрөөс авах арга хэмжээ эргэлзээтэй болсоор байна. Мөн төрөөс малчдын талаар баримтлах бодлого гэж гарсан боловч өнөөдрийг хүртэл огт хэрэгжээгүй. Энэ бол хүн рүү чиглэсэн бодлого байсан. Гэсэн хэдий ч огт хэрэгжихгүй байгаа нь малчдын дунд явуулсан судалгаагаар харагдаж байсан гэлээ.