АН-ын ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Эрдэнэбаттай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-АН НИТХ-ын сонгуульд ач холбогдол өгч байгаа нь илт мэдрэгдэж байна. Нийслэлийн АН мөрийн хөтөлбөр болох “5 А” дотор гэр хорооллыг амины орон сууцны хороолол болгоё гэсэн санаа явж байгаа. Үүнийг олонхи нь дэмжиж байгаа ч бусад намаас багагүй шүүмжлэл ирж байна. Мөрөөдлийн мөрийн хөтөлбөр боловсрууллаа гээд л…?
-Ардчилсан хувьсгал Монголд ялснаас хойшхи 22 жилийн хугацаанд нийслэлийг зөвхөн МАХН /МАН/ удирдаж ирсэн. Ингэхдээ хот төлөвлөлтийг үндсэндээ байхгүй болгосон. Нийслэлийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулахдаа зөвхөн өөрсдийн хувийн эрх ашигт нийцүүлчихсэн шүү дээ. Газар, зам, барилгын асуудлыг авлигын сүлжээ болгочихсон. Өнөөдрийн хийж байгаа үйлдэл бүр нь үүнийг нотолдог. Төрийн албан хаагчдад газрын гэрчилгээгүй кадастрын зураг өгчихдөг. Ингэснээр авлига авах бололцоог нь хангаж өгч байна. Нөгөө төрийн албан хаагчид нь бэлэн байгаа кадастрын зургандаа гэрчилгээ гаргаж өгч бизнес хийх болсон. Үүнийг өөгшүүлж болохгүй. Манай намын хувьд Нийслэлийн удирдлагын зүгээс хийж байгаа бүх ажлыг үгүйсгээгүй. Гэхдээ Монгол Улсын нүүр царай болсон хот шавар байшингийн бөөгнөрөл болчихож.
-Үүнийг танай нам гарснаар өөрчилж чадах уу?
-Чадна. Бидний хийх хэд хэдэн зүйл байна. Ингэхдээ хамгийн түрүүнд хот төлөвлөлтөө хуульчлах ёстой. Бат-Үүлийн яриад байгаа гэр хорооллын иргэдийн газрыг нь баталгаажуулж, тухайн газартаа амины орон сууцаа барина гэдэг энэ санаа маш зөв зүйтэй зүйл.
Дэлхийн хотуудыг харахад хотын төв нь барилгажиж, хотын зах нь хаус хороолол байдаг шүү дээ. Манайх ч гэсэн асуудлыг ингэж шийдэх ёстой. Ингэхийн тулд төрөөс гэр хорооллын дэд бүтцийг шийдэж өгөх юм. Халуун, хүйтэн ус, халаалтын асуудлыг улс шийдээд өгөхөд аяандаа амьдрал цэцэглэнэ.
-Танай намынхан гэр хорооллын иргэдийн газрыг үнэд хүргэж амины орон сууцны хороолол болгоно гэлээ. Гэтэл өнөөгийн Засгийн газраас гэр хорооллыг орон сууцжуулах ажлыг эхлүүлчихлээ. Иргэдийн газрыг байраар сольж байна. Магадгүй танай нам НИТХ-д олонхи болбол энэ асуудлыг хэрхэн шийдэх вэ?
-Орон сууцны хороолол гэдэг бол социализмаас угшилтай бөөнөөрөө л амьдардаг газар. Тэнд хамгийн их гэмт хэрэг гардаг. Ерөөсөө л нийтийн байр гэж ойлгож болно. Өөрийн эзэмшлийн газартаа амьдарч байгаа хүмүүсийн амьдрал харьцангуй тайван байдаг. Иргэдийн хувийн өмч рүү хэн ч халдахгүй шүү дээ.
-Улсын баатар ч байна уу, хэн ч бай нийслэлийн энэ байдлыг дөрвөн жилийн хугацаанд өөрчилж чадахгүй. Нийслэлийн амьдрал нэг өрхийн амьдралыг өөрчлөхийн дайтай зүйл биш гээд шүүмжлэлийг МАН-ынхан тавих боллоо?
-Бат-Үүлийг сонгох нь зарчмын асуудал. Тэрээр өөрөө хотын иргэншилтэй хүн. Хот, хөдөөгийн амьдрал өөр шүү дээ. Тиймээс хотын соёлыг мэддэг хүнийг л нийслэлчүүд сонгох нь өөрчлөлтийг авчирна. Ингэхдээ ганц Бат-Үүлийг бус НИТХ-ын сонгуульд АН-аас нэр дэвшиж буй 45 хүнийг багаар нь сонгож байж тэд бодлогоо хэрэгжүүлж чадна.
-Сонгуулийн талаар ярихаар иргэний бүртгэлтэй холбоотой асуудлыг хөндөхгүй байж чадахгүй нь. 28 мянган ширхэг иргэний цахим үнэмлэх илүү хэвлэсэн. Энэ нь сонгуулийг будлиантуулах гэж урьдаас зохион байгуулсан зүйл гэж харах нэгэн байна л даа. Танай намын хувьд дээрх асуудалд ямар байр суурьтай байна вэ?
-Манай нам иргэний үнэмлэхтэй холбоотой асуудалд анхаарлаа хандуулж байна. Олон сонгуулиар давтагдаж ирсэн энэ асуудалд хяналт тавина. Хорооны Засаг дарга, хэсгийн ажилтнууд айл өрхийн гишүүдийн нэр дээр өөр хүний нэр давхардуулж бичсэн зүйл гарах боллоо. Санаатайгаар ингэж бичсэн үү, санамсаргүй юу гэдгийг шалгуулахаар хууль хяналтын байгууллагад өгсөн. Өнөөдөр АН-ын нэр хүнд өндөр байна. Үүнийг судалгааны байгууллагууд гаргасан. Ийм өндөр байгаа нэр хүндээ луйвардуулахгүй байх тал дээр л анхаарч байна. Намын дэргэд иргэний бүртгэл мэдээлэлтэй холбоотой бааз санг бий болгосон. Ингэж иргэний бүртгэлийн давхардлыг шалгаж байна. Нэг хороон дээр л гэхэд 100 хүний нэрийг давхардуулж бичсэн тохиолдол гарлаа.
-Сонгуулиас өмнө энэ асуудлыг цэгцлэх боломж байгаа юу?
-Байгаа. Сонгогчид хэсгийн хороо дээрээ очиж нэрсийн жагсаалтад өөрийн болон гэр бүлийн гишүүдийн тоо бүрэн эсэхийг шалгахад л хангалттай. Сонгогчийн нэрсийн жагсаалтад хүний нэр нэмж, хасч бичсэн тойрог, хэсгийн хорооны ажилтан төрийн эсрэг гэмт хэрэгтэн болно. Хуульд ингээд заачихсан шүү дээ. Үүнийг сайн ойлгох хэрэгтэй.
-Сонгуулийн санал хураах өдөр ойртох тусам нэр дэвшигчдийн талаархи сөрөг мэдээлэл хэвлэлийн хуудсыг дүүргэх болж…?
-Сүүлийн үед сонин хэвлэлд манай намын гишүүдийг нэр цохож зохион байгуулалттайгаар гүтгэх боллоо. Тиймээс үүнийг сонгогчдод анхааруулж хэлэх ёстой.
-Р.Гончигдорж гишүүнийг Сонгуулийн тухай хууль зөрчсөн гэж МАН-ынхан Сонгуулийн төв байгууллагад хандсан. Энэ талаар?
-МАН-ын залуу удирдлагууд юм ярьж байгаа нь зөв л дөө. Гэхдээ тэд хүний хэлсэн үгээр яваад байна уу даа гэж харагдаж байна. Содбаатар хэвлэлийн хурал хийгээд манай намаас нэр дэвшигч Гончигдоржийг жагсаалтын 12-оос урагшилж есөд нэрээ бичүүллээ гэсэн баримт нотолгоогүй зүйл ярьсан. Тэрээр энэ мэдээллийг сониноос авах ёстой юу, СЕХ-ноос авах ёстой гэдгээ мэдэхгүй байх шиг. Ийм хөнгөн байдлаар асуудалд хандсанд харамсч байна. НАМЗХ-ны тэргүүн Оюун-Эрдэнэ “Ийгл” телевизээр ярихдаа санал тоолох машиныг З.Энхболдын компани оруулж ирсэн гэж гүтгэж байна. Ингэж нотлох баримтгүй ярьж байх юм. Тэд хуулиа мэдэхгүй байна л даа. Нотлогдоогүй зүйлийг олон нийтэд тараах нь гүтгэлэг шүү дээ. Хүн гүтгэсэн бол тэднийг нэр дэвших эрхийг нь түдгэлзүүлэх хүртэл арга хэмжээ авна гээд хуульд заачихсан байгаа.
