Монголын Мянганы сорилтын сангаас “Хашааны газрын өмчлөл ба эрхийн бүртгэлийн ажил”-ын хүрээнд 46,600 гаруй хашааны газрын нарийвчилсан судалгааг хийн, өмчлөх эрхийг нь баталгаажуулахаар болжээ. Энэ хүрээнд тус сангийн гүйцэтгэх захирлын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Б.Батбаатар, нийслэлийн Засаг даргын орлогч Н.Батаа нар хамтран ажиллах хамтын ажиллагааны санамж бичигт гарын үсэг зурсан юм. Энэ үеэр Монголын Мянганы сорилтын сангийн Хөрөнгийн эрхийн төслийн геодези газрын зураглалын мэргэжилтэн Ц.Дашзэвэгтэй ярилцлаа.
-Төсөлд гэр хорооллын 46 мянга гаруй хашааны газар хамрагдана гэсэн. Ямар шалгуураар сонгосон юм бэ?
-Мянганы сорилтын сангаас төслүүдийнхээ хэрэгжилтийг хянуулдаг нэгжтэй. Тус нэгжээс өнгөрсөн хугацаанд төсөлд хамрагдах газруудын газар өмчлөлийн байдал, орлогоор нь бүлэг хэсгүүдэд хуваан компьютерт мэдээллийг нь боловсруулан санамсаргүй аргаар сонгосон юм.
Ингээд энэ сарын 25-наас Сонгинохайрхан, Баянзүрх, Чингэлтэй дүүргийн гэр хорооллын зарим өрхийн хашааны газрынх нь өмчлөлийн асуудлыг төслийн хүрээнд шийдэж өгнө. Сонгогдсон газрын иргэдтэй манай төслийн гүйцэтгэгч, гэрээлэгч компанийн хүмүүс газрынх нь бичиг баримтыг авч, зөрчлийг нь арилгуулан, дүүргийн Засаг даргын захирамжтай өмчлөх гэрчилгээг нь гаргуулна. Үүнийхээ дараа УБЕГ-ын үл хөдлөхөд бүртгүүлээд тухайн иргэнд эцсийн байдлаар бичиг баримтыг нь өгнө гэсэн үг.
-Тэгэхээр сонгогдсон бүсийн иргэд хаана хандах уу?
-Тэр хэсгийн айлын эзэд гэртээ байхад л болно. Манай гэрээлэгч компанийн хүмүүс сонгогдсон хэсгийн айл нэг бүрээр орж, газар өмчлөлтэй холбоотой материалыг бүрдүүлэн авч, холбогдох төрийн байгууллагад өгөн эцсийн байдлаар гаргуулахдаа ямар ч үнэ төлбөргүй хийж өгөхөөрөө ач холбогдолтой. Харин нийслэл, дүүргийн Өмч, газрын харилцааны алба нь ММСС-гийн хүрээнд бүрдүүлэн ирсэн иргэдийн газар өмчлөх хүсэлтийг 30 хоногийн дотор шийдвэрлэх зарчмаар энэ төсөл ирэх долдугаар сарын 20 хүртэл хэрэгжих юм. Бид аль болох олон хашааны газрыг өмчлүүлж, бүртгэлийнх нь гэрчилгээг гаргаж өгөх зорилго тавьж байгаа.
-Нийслэлийн гэр хорооллын иргэдийн хэдэн хувь нь газраа өмчилж авсан байдаг юм бол?
-Энэ бол харьцангуй л даа. 2010 онд мэдээлэл авах зорилгоор судалгаа хийхэд хотын хэмжээнд 87 мянган газрын өмчлөх эрхийн захирамж гарсан гэж нийслэлийн Газрын албанаас статистик мэдээлэл тоо байсан. Харин УБЕГ-ын үл хөдлөхөд 51 мянга нь бүртгэгдсэн. Өөрөөр хэлбэл, 30 мянган газрынх нь захирамж гарсан ч, Үл хөдлөх хөрөнгийн газарт бүртгүүлээгүй байсан гэсэн үг. Энэ тоо одоо өөрчлөгдсөн байх л даа. Ер нь, мэдээллийн чанартай хэлэхэд манай төсөл найман бүсэд хэрэгжээд дууссан. Одоо хотод амжилттай хэрэгжвэл гэр хорооллын олон өрх газраа барьцаалан амьдрал, ахуйгаа дээшлүүлэх боломжтой болно.
-Газраа Үл хөдлөх хөрөнгийн газарт бүртгүүлсэн ч хэтэрхий багаар үнэлдэг гэж иргэд ярьдаг. Үнэлгээг яаж тогтоодог юм бэ?
-1990 оны Засгийн газрын тогтоолоор газрыг бүсчилж хуваасан суурь үнэлгээ байдаг. Энэ тогтоолоор ерөнхийдөө төрийн байгууллага татвар төлбөр тогтоодог. Бодит байдалд газрын үнэ өөр байгаа. Мэдээж, сургууль, цэцэрлэг, төв замтайгаа ойр гээд хашааны газрын үнэ ханш байрлалаасаа хамаараад харилцан адилгүй. Газрын үнэлгээ бага байна гэж олон хүн хэлдэг. Тиймээс газрын үнийг зах зээлийн бодит ханштай ойртуулж үнэлэх ёстой. Яахав. Германы техник хамтын ажиллагааны нийгэмлэгээс газрын үнэлгээг гаргаж ирсэн байдаг юм. Манай төсөл үнэлгээ талаас бус өмчлөх, үл хөдлөхөд бүртгэн эдийн засгийн эргэлтэд оруулах зорилготой. Гэхдээ ерөнхий мэдээлэл өгөх байх.
-Хэдий хугацаанд энэ төсөл хэрэгжин гэр хорооллын 180 гаруй өрх газраа өмчлөн авч, бүртгүүлсэн байх вэ?
-Манай төсөл 2013 оны долдугаар сарын 20 хүртэл хэрэгжинэ. Энэ хугацаанд хэдий хэмжээний газрыг амжиж бүртгүүлнэ, төдий чинээ олон айлын газар эдийн засгийн эргэлтэд орно.
-Хэдэн ам.долларын өртөгтэй төсөл вэ?
-600 мянган ам. долларын өртөгтэй. Зүгээр л судалгаа хийгээд дуусах биш иргэдэд хуулийн зөвлөгөө өгөх, газрынх нь бичиг баримтын зөрчлийг арилгах юм. Энэ төсөлд хууль, олон нийт, техникийн гээд олон хүн хамтран ажиллана. Газраа өмчилсний ач холбогдол, газраа барьцаалбал яах вэ, эдийн засгийн эргэлтэд хэрхэн оруулах вэ, хашааны газраа дур мэдэн сунгавал ямар үр дагавар гарах вэ гээд олон талын мэдээлэл, зөвлөгөө давхар өгнө. Тухайлбал, иргэд хажуу айл нь хашаагаа тэлэхээр дагаж сунгадгаас банкинд барьцаалах гэхээр зураг, бодит байдал нь зөрдгөөс зээл авч чаддаггүй. Ийм тохиолдолд хэрхэн хохирдог талаархи ч мэдээлэл өгнө. Маш олон талын ач холбогдолтой төсөл.
-ММСС-гаас хэрэгжүүлж байгаа төслүүд энэ жил дуусна гэж сонссон. Дахин төсөл хэрэгжүүлэх болов уу?
-Тэрийг хэлж мэдэхгүй. Мянганы сорилтын сан 2008 оны есдүгээр сарын 17-ноос 2013 оны есдүгээр сарын 17 хүртэл таван жилийн хугацаатай Монголд нийгэм, эдийн засгийн салбарт хамтран ажиллаж, төсөл хэрэгжүүлнэ гэж гэрээ хийсэн. Ямар ч сунгах нөхцөлгүйгээр. Ерөнхийдөө, МСС-гаас хэрэгжүүлж буй бүх төсөл дуусч байгаа нь үнэн. Дахиж ямар нэгэн төсөл хэрэгжих талаар одоогоор ярьсан зүйл байхгүй. Тодорхой юм алга.
