“Зугтаж биш, зүтгэж ажиллана” гэсэн үгийг ардын намынхан уриагаа болгон, ийм л зарчмаар явна гэж ард түмэндээ амлаж байсан цаг саяхан. Гэтэл дээрх уриагаа умартаж өнөөдөр хууль тогтоох дээд байгууллагын ажиллагаанаас бултаж, зайлсхийх болов. Үүнээс үүдэн чуулганы хуралдаан ч гацсаар байна. Шалтаг тоочих амархан л даа. Тиймээс тус намынхны уриа эсрэгээрээ эргэжээ.
Тодруулбал, өнөө халхавч хийн, гайхуулаад байсан уриа нь “Зүтгэж биш, зугтаж ажиллана” хэмээн солигдсон болохоор төрийн ажлыг хойш татан, чөдөрлөсөөр. Ийм асуудал үүссэнийг өөрсдөөсөө бултуулж, бусдад тохохыг ч оролдсоор байгаа. Мөн хамгийн том шалтаг нь тус намын бага хурал болж байгаа гэх.
Төрийн ажил гацчихаад байхад намын хурал огт хамаагүй мэт. Эхний ээлжинд төрөө төвхнүүлчихээд, дараа нь тэр намынхаа хуралд сууж болмоор. Юутай ч ийм улс төрийн соёл, ард түмний төлөө гэсэн сэтгэл тэдэнд алга.


Хамгаалагч цолтой ханхар залуусаар хаалгаа мануулав

Дарга, ерөнхий нарийн бичгийн даргаа сонгохоор хуралдаж буй намынх нь Бага хурал ч иргэдэд хаалттай. Ямар ч мэдээлэл өгөхгүй, олон нийтэд танилцуулахгүй явна. Уг нь, тус нам хэдэн мянган гишүүнтэй л гэдэг. Гишүүн бүр нь манай намын хурал хэрхэн явж байгаа бол хэмээн сонирхож буй. Гэвч шинэхэн баригдсан цагаан ордондоо, хаалттай хаалганы цаана, олны нүднээс далд хуралдаж байгаа тул мэдэх ч аргагүй. Хэрхэн хурал нь нээгдсэн, үйл явц, уур амьсгал нь ямар буйг ч сурвалжлах боломжгүй. Хаалга таглан зогссон хамгаалагч цолтой ханхар залуус хаашаа ч нэвтрүүлэхгүй. Орсон гарсан хүмүүсийг дагаж тандах нь холгүй. Ардын намын “Тусгаар тогтнолын ордон” нэртэй цагаан байшин ашиглалтад орсноосоо хойш нэг иймэрхүү дүр зурагтай. Уг нь, хаш цагаан ордноо сүндэрлэхээс өмнө ард түмний өргөө, хэний ч өмнө нээлттэй гээд л ярьж байсан.

Харин өнөөдөр түмэн олныг оруулж болдоггүй, шилэн хаалгатай, шинэ барилга болжээ. Орж гарах хүмүүсийг хянаж, мөрийг нь даган мөшгих нь холгүй. Тус ордны хаалгаар гишгэсэн л бол намын хатуу хяналтад орлоо гэсэн үг. Намын хэн нэгэнтэй уулзъя хэмээн асуувал хаалгачаас нь авахуулаад л эргүүлээд бөөн асуулт тавина. Бараг байцаалт өгнө дөө. Албан тушаалтнуудтай нь ярих гэж байсан бүх зүйлээ л хаалгачид нь тайлагнана. Эгээтэй л цэвэрлэгч нь нэмэлт асуулт тавьчихгүй. Нэг иймэрхүү маягаар иргэд болон хэвлэл мэдээллийнхнийг угтдаг юм билээ. Юун хэн бүхний өмнөөс хаалгаа дэлгэн угтаж, санал хүсэлтийг нь хүлээж авах. Лав л хэн нэгэнтэй уулзахын тулд орох эрх олж авахад тун бэрх юм билээ гэж иргэд цухалдах болжээ. Арга ч үгүй биз. Хаалгачаасаа авахуулан байцааж, хаалттай цаашаа гэсэн ширүүн харцтай ханхар цээжтэй залуусаар хамгаалуулсан намынхантай уулзана гэдэг санасны гарз бололтой. Ард иргэдийн нам л гээд байдаг. Гэтэл ардууддаа хаалттай байхаар олон түмний төлөөх улс төрийн хүчин гэхэд бэрх. Тус намын талаар хошигнон, ёжилсон үг ч байдаг. Тэр нь, ардгүй ардын намынхан гэж. Энэ нь ч ортой юм шиг. Нэгэн сайдаас яриа авахаар дагаж явсан сэтгүүлчийг хүртэл хөөж гаргасан гэдэг. Иймд зөвхөн дээд удирдлага, тодорхой хэдэн гишүүний хувьд л орж, гарах нь чөлөөтэй байдаг ордон юм уу даа. 


Улс орныхоо эрх ашгийг урьтал болгохгүй юм уу

Үүнээс гадна ардын хувьсгал ялснаас хойш 70 гаруй жил дангаар ноёрхсон, ардчилсан хувьсгалаас хойш бараг л тасралтгүй төрийн жолоог атгасан улс төрийн хүчний удирдлага, албан тушаалтнууд намаа магтан мандуулах дуртай хүмүүс. Гоё сайхан үгээр хөхөө мэт донгоддог. Олон жилийн тэртээгээс улс орноо удирдан залж ирсэн тулхтай түшигтэй, улс орныхоо эрх ашиг, улс төрийн тогтвортой байдлыг хангадаг гэх мэтээр. Үнэхээр улс орон, тогтвортой байдлыг хангах зорилго, чиглэлтэй юм бол яагаад бүхнээс хойш суун, ялагдсандаа тунирхсан бачимдлаа илэрхийлнэ вэ. Мөн намын эрх ашгаа дээгүүрт тавин хувиа хичээсэн нам биш гэж байгаа. Ард түмнээ бодсон бол төрийн үйл ажиллагааг хэвийн болгочих ёстой мэт. Гэтэл намын эрх ашгаа тэргүүнд тавьж, төрийн ажлаа хойшлуулсаар л байгаа. Улиран одож буй сонгуулиар олонхийн санал авч чадалгүй ялагдсан. Өнөөдөр ялагдлын гүн шокноосоо гарч чадахгүй л явна.

Яагаад хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байна вэ. “Жаран чавганц уралдахад нэг нь түрүүлдэг” гэсэн үг бий. Үүнтэй адил ямар ч тэмцээн уралдаан, улс төрийн өрсөлдөөнд ялагч нэг л байдаг шүү дээ. Нэг тэмцээнд хоёр баг түрүүлж, алтан медаль гарддаггүй. МАН байнга ялан дийлэх хүсэлдээ хэт хөтлөгдөөд байх шиг.
Сонгуулийн үр дүнгийн дараахан тус намын хариуцлагатай ажил эрхэлдэг нэгэн эрхэм долдугаар сарын 1 шиг зүйл гарч болзошгүй гэсэн утгатай зүйл хэлсэн бол өөр нэг нь МАН зангаргатай улс төрийн хүчин болохоор тийм зүйл гаргаагүй гэх бор шувуу ч нисгэсээр. Яагаад ийнхүү мессэж шидэж буй нь ойлгомжгүй. Тус намын хувьд олон жил төр барихдаа юу хийж, ард иргэдийг гийгүүлснийг ард түмэн мэдэж буй. Тиймдээ ч энэ удаад цөөнхийн байр суурьт аваачсан биз. Гэтэл луйвар хийлээ гэж гоншгинох. Ямар системээр, хаанахын техник хэрэглэж санал хураалтын дүнг тоолохыг тус намынхан өмнөх парламентад олонхи байхдаа баталсан болохоор одоо гомдоллох хэрэггүй болов уу. Өөрсдийгөө улс төрийн соёлтой, үүрэг хариуцлагаа ухамсарладаг хүчин гэдгээ харуулах нь зүйтэй мэт.  
Ер нь, хэлснээсээ эсрэгээр ажиллаж, хийхээ умартдаг гэхэд хилсдэхгүй биз. Магадгүй, өндөр нас зооглосон болохоороо ой санамж нь ч муудсан бололтой. Иймээс л хэлснээ мартаж, уриа, зорилгоо умартсаар яваа байх.