“Төрийн албаны Мерит тогтолцоо -туршлага сургамж, сорилт боломж” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт хоёр өдрийн турш Төрийн ордонд өрнөж, өчигдөр өндөрлөлөө. Уулзалтад Канад, БНХАУ, БНСУ, Франц, Кувейт, Армен, Вьетнам, Энэтхэг зэрэг 13 орны Төрийн албаны төв байгууллагын төлөөлөгчид оролцов. Манай улсыг сүүлийн жилүүдэд энэхүү чуулганд тогтмол оролцож, ардчилал, нийгмийн шинэчлэлийн үйл явцыг амжилттай хэрэгжүүлж байгааг үнэлэн 2013 оны чуул­ганыг зохион байгуулах эрх өгчээ. Чуулга уулзалтаар хам­гийн түрүүнд өрнөсөн яриа нь төрийн албан хаагчдын тоо байв. Манай урд хөрш БНХАУ 1.3 тэрбум хүн амтай хэр нь долоон сая төрийн албан хаагчтай. Азербайжан улс есөн сая хүн амтайгаас 30 мянга нь төрийн албан хаагч бол манайх түүнээс ч ба­га 2.9 сая хүн амтай атлаа 160 мянган албан хаагчтай аж. Үүнийг сонсоод олон улсын тө­лөөлөгчид төрийн алба дан­­­­­хайсан хэмээн шүүмжилж байв.


-Чуулга уулзалтын үнд­сэн сэдэв болон Мерит тог­толцооны талаар манай ун­шигчдад тайлбарлаж өгөөч?
-Энэ удаагийн уулзалтаар төрийн албыг тогтвортой, улс төрөөс ангид байлгах мерит тогтолцооны зарчмыг хэрхэн нэвтрүүлэх талаархи туршлагаа гадаадын төлөөлөгчид бидэнд ярьж байна. 13 орны 30 гаруй төлөөлөгч оролцсон уг хуралд тухайн орныхоо Төрийн албаны дарга, дэд дарга нар хүрэлцэн ирсэн. Мөн дөрвөн орны сайд, дэд сайд нар оролцож байгаа. Төрийн алба улс төрөөс ангид хараат бус, биеэ даасан байх нийгмийн баталгааг хангах талаар харил­­цан туршлага солилцлоо. Бидний анхаарлыг БНХАУ, Энэт­хэг, Казакстан улс ихээхэн та­таж байна. Тэд хууль эрхзүйн орчин, шинэтгэлийн талаар томоохон эрх зүйн өөрчлөлт хийсэн. Төрийн үйлчилгээний албаа хэрхэн биеэ даалгасан туршлагаа ярьж байна. Мөн Турк улсын Төрийн албаны ерөнхийлөгч энэ уулзалтад оролцож байгаа. Турк сүүлийн жи­лүүдэд төрийн албаны ши­нэтгэлийн талаар эрчимтэй ажил­лаж эхэлсэн. Ихэнх орны хөгж­­­лийн бодлогын чиг ханд­­лага нь төрийн албаны тог­т­олцоо, түүнд ажиллаж буй ир­гэ­дийн чадавхи, боловсон хү­­­­­­­­чин тогтвортой байхаас шууд хамаардаг. Улс орнууд ч энэ талаар ихээхэн анхаарч эхэлжээ. 

-Дээрх туршлагаас манай улс аль тогтолцоог нь нэвтрүүлэх боломжтой бол?
-Дээр дурьдсан гурван орны туршлагаас манай улсад аль нь тохиромжтой бай­­­­­гаа эсэхийг судалж үзнэ. Цаашид энэ арга хэмжээг өр­гөтгөнө. Хоёр талын төлөөлөлтэй уулз­сан. Тухайлбал, Энэтхэг, БНХАУ улсын Төрийн албаны зөвлөлийн даргатай уулзалт хийгээд байна. Уулзалтын дүнд төрийн албаны байгууллагууд харилцан туршлага солилцож, хамтран ажиллах талаар ярьж тохирлоо. Энэтхэгийн Төрийн албаны даргын хэлж буйгаар тус улсад төрийн албаны сон­гон шалгаруулалтыг онлай­наар хийдэг юм байна. Үүнийг танил­цуулах тусгай программ гар­­­гаж, Монголын Төрийн алба­ны хол­богдох хүмүүст сур­галт зохион байгуулахаар төлөв­лөлөө.

-Мерит тогтолцоог ма­найд нэвтрүүлэхэд тулгам­даж буй ямар асуудал байна вэ?
-Төрийн албаны тухай хуульд 2008 онд нэмэлт өөрч­лөлт оруулсан. Хуульд зарчмын хэд хэдэн шинэчлэлт хийсэн. Хамгийн гол нь, төрийн албан хаагчийг улс төрөөс хараат бус байлгах юм. Мөн тогтвортой ажиллуулахын зэрэгцээ албан хаагчдын нийгмийг батал­гааг хангуулах чиглэлээр хэд хэдэн заалт орсон ч амьд­­­ралд төдийлэн биеллээ олох­гүй байна. Үүнийг цаашид өөр­чилнө. Хууль эрх зүйн орч­ныг нь шинэчлэх замаар амьдралд баттай хэрэгжүүлж, тогтвор суурьшилтай, төрд чин сэтгэлээсээ зүтгэдэг боловсон хүчнээр энэ албыг бэхжүүлэх талаар Төрийн албаны зөвлөл ажиллаж байна.

-Төрийн албаны тухай хуульд өөрчлөлт оруулна гэ­лээ. Ингэснээр төрийн албаны хүнд суртал, авлига хээл хахууль багасах байх.
-Төрийн албаны шинэтгэл хийхийн төлөө хуулиа мөрдөж ажиллаж байгаа. Харин за­рим зүйлд хууль эрхзүйн зохицуулалт зайлшгүй хийх шаард­­лагатай. Ялангуяа тө­рийн албан хаагчдыг сонгон шалгаруулахад тавьж буй шаардлагыг тухайн албан ту­­­шаалтны ажлын байрыг тодор­­хойлдог байгууллага нь гаргаж өгдөг. Гэтэл Энэтхэгийн төрийн алба тухайн ажлын байрыг тодорхойлж бай­гаа шаардлагыг Төрийн алба­ны төв байгууллага нь то­дорхойлсны дагуу сонгон шал­­­гаруулалт хийдэг юм билээ. Төв байгууллага нь хү­нээ ч томилж өгдөг юм байна. Мөн тусгай шаардлага гэж бий. Төрийн жинхэнэ албаны болон удирдах албан тушаалын тус­гай шаардлагыг жигдлэх ёстой. Өөрөөр хэлбэл, ижил түвш­­ний байгууллагуудын аж­лын байрны сонгон шалга­руулалт зөрүүтэй гарч байна. Үүнийг одоогийн эрх зүйн зохицуулалтаар Төрийн алба­ны зөвлөл жигдэлж, нэг бол­гож өөрчлөх боломжгүй. Цаа­шид энэ чиглэлийн эрх зүйн зохи­цуулалтыг хийгээд ирвэл бүх яамны Төрийн нарийн бич­гийн дарга, газрын дарга, аймгуудын Засаг дарга нарт ижил шаардлага тавигдах юм. Тиймээс бид төрийн албаны удирдах албан тушаалд томи­логдох албан тушаалтанд та­виг­дах нэгдсэн шаардлагыг б­о­­­­лов­сруулж, УИХ-д оруулаад байгаа. Энэ батлагдвал хууль эрх­­зүйн талаасаа тавьж буй шаардлага нь адилхан болох юм.