Нигери улсад үйл ажил­ла­гаа явуулдаг лалын шаш­ны хэт явцуу үзэлт “Боко Ха­рам” бүлэглэлийн зэвсэгт дээ­рэмчид тус улсын Йобе мужийн Мамудо хотын дотуур байртай сургууль руу дайрч аймшигт харгислал үйлджээ. Гэмт этгээдүүд сургууль болон сурагчдын дотуур байрыг шатаагаад гарч ирсэн хүүхэд болгоныг буудсан байна. Үүнээс болж 42 хүн амиа алдсанаас дийлэнх нь ямар ч гэм зэмгүй хүүхэд байсныг “Франс Пресс” агентлаг мэдээ­лэв. Сумны шархтай, түлэгдсэн хүүхэд үүнээс ч олон байгаа бөгөөд тэднийг эмнэлэгт хүргэн тусламж үзүүлж байна.
Америкийн бага сургуульд гэмт этгээд ямар ч гэмгүй хүүхдүүдийг буудахад дэлхий нийтээр яаж сэрдхийн хүлээж авч байсныг та санаж байна уу? Гэтэл Африкийн ядуу оронд үүний адил хэрэг гараад байхад дийлэнх орон юу ч болоогүй мэт тоосон шинжгүй байгаа нь эелдгээр хэлэхэд бухимдмаар. Ийм төрлийн аймшигт хэрэг гарах болгонд хэн, яах гэж, яагаад үйлдэх болов гэдгийг тодруулах шаардлагатай. Иймд сургууль руу дайрч, хүүхдүүдийг ша­тааж, буудаж байдаг “Боко Ха­рам” гэгч энэ харгис бү­лэглэлийн талаар тодруулах хэ­рэгтэй байх.
“Боко Харам” нь Нигерид үйл ажиллагаа явуулдаг ла­лын шашны хэт явцуу үзэл баримтлалтай бүлэглэл. Ни­герийн нутагт лалын шашны ша­риатын хуулийг нэвтрүүлэх, өрнөдийн амьдралын хэв маяг­тай холбоотой юм бол­гоныг устгах, үгүй хийх зо­рил­готой.

Албан ёсны нэр нь “Jama’atu Ahlis Sunna Lidda’awati wal-Jihad”. Хөрвүүлбэл “Зөнч мэр­гэний сургааль ба шашны ариун дайныг түгээгчдийн нийгэмлэг”.
“Боко Харам” нь Өр­нөдийн орнуудас орж ир­сэн боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны юм болгоныг үгүйс­гэн эсэргүүцдэг. Тиймээс сонгуульд оролцон санал өгөх, өмд цамц өмсөх, шашинтай холбоогүй боловсрол эзэм­ших, эмэгтэйчүүдийн эрх гэх мэт өрнөдийн үнэт зүйлстэй холбоотой олон нийтийн болон улс төрийн бүх л зүйлсийг хориглох ёстой гэцгээн хэнээрхэлд автан улайрцгаадаг.
“Боко Харам”-ын байр сууринаас авч үзвэл Нигерийн одоогийн Засгийн газар нь өрнөдийн үзэл бодлыг дагаад “бузартсан”, устгах ёстой тэрс үзэлтнүүдээс бүрддэг болохоор заавал түлхэн унагах ёстой юм байх. Түлхэн унагасны дараагаар Нигерийг шариатын хуулийн дагуу удирдах ёстой гэнэ. Энэ явцуу хэнээрхэл зөвхөн улс төрийн тогтолцоо төдий хүний амьдралын бүх л зүйлд хутгалдаад ирэхээр тун ч хачин дүр зураг үүснэ.

Хэт явцуу үзэл хэнээрхэл ямар гээчийн тэнэглэлд хүргэд­гийг 2009 онд бүлэглэлийг удирдаж байсан Мухаммед Юсуфийн “BBC” агентлагт өг­сөн ярилцлага харуулж бай­гаа юм. Тэрээр байгалийн хувьс­лын онол, дэлхийн бөө­рөнхий хэлбэр, байгаль дахь усны эргэлт, дэлхийн та­тах хүч гэх мэт өрнөдийн бо­ловс­ролоор олгодог мэдлэг нь лалын шашинтай зөрчилддөг болохоор тэрсүүд, буруу гэж мэдэгдэж байсан аж. Мань хүнийхээр бол дэлхий нь дөрвөн заан дээр тогтдог хавт­гай хэлбэртэй, нар дэл­хийг тойрч эргэдэг, үүл нь уурш­сан ус биш өөр ямар нэг зүйл. Үүнтэй нь зөрчилдсөн бол­гоныг устган үгүй хийж байх ёстой.
Тийм ч болоод энэ бү­лэглэлийнхэн байгуулагдсан цагаасаа эхлэн өрнөдийн загвараар боловсрол олго­дог сургуулиуд руу дайрч харгислал үйлддэг. “Бузар”, “тэрсүүдийн” мэдлэг, бо­ловс­рол авсан хүн болгоныг нас, хүйс хамаарахгүй устгадаг аж.

Зөвхөн 2010 оноос хойш гэхэд л хэдэн арван сургууль руу дайрч шатаан устгаж, 1,6 мянган хүнийг хэрцгийгээр хөнөөсөн байх юм.
Гэхдээ нэг сонин зүйл ажиглагддаг. Юу вэ гэхээр шашны хэнээтнүүд барууны гэсэн юм болгоныг үгүйсгэдэг атлаа барууны шинжлэх ухаан, техник хөгжсөний хүчинд гарч ирсэн сүүлийн үеийн автомат буу, сум хэрэгсэл, гар утас, машин техникийг хэрэглэхээс цээрлэдэггүй. Үнэ­хээр л үзэл бодолдоо тэгтэл улайран итгэдэг юм бол морь, тэмээ унаж нум сум, жад, сэлмээр зэвсэглээд л тэрс үзэлтнүүдтэйгээ байлдмаар юм. Гэтэл үгүй шүү. Алах устгах болохоор барууны шинжлэх ухааны ололт амжилт хэрэг болоод, улс орноо хөгжүүлэх, эгэл иргэдийн амьжиргааг дээшлүүлэх болохоор хэрэггүй.

Эндээс ганц л гаргалгаа гарч байна. “Боко Харам” нь шашны хэнээтнүүдийг хөөргөж байгаад Засгийн эрхийг гартаа авах, дараа нь ард олныг харанхуй бүдүүлэг, мэдлэг боловсролгүй байлган өөртөө сохроор итгэдэг, дагадаг болгох замаар Засгийн эрхээ хадгалах гэсэн ганц л зорилготой.
Хэт явцуу үзэл, хэнээрхэл гэдэг ямагт л иймэрхүү хоёр нүүртэй жигшил, зэвүүцэл хүргэм зүйл байдаг.
Дээр дурдагдсан эмгэ­нэл­тэй явдлын дараагаар Йобе мужид байдаг бүх сургуулийг ирэх есдүгээр сард хичээлийн шинэ жил эхлэх хүртэл хаах зарилгыг мужийн захирагч гаргалаа.

Хичээлийн шинэ жил эхлэх хүртэлх хугацаанд му­жийн сургуулиудын аюулгүй байдлын төвшинг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ боловсруулан гаргах ёстой аж. Үүнээс гад­на бүс нутагт үүрэн теле­фон холбооны дохиог саар­магжуулахаа зогсоохыг төв Засгийн газарт санал болгосон байна. Зэвсэгт бүлэглэлийн дээрэмчдийг хооронд нь холбоо барихад саад болох гэсэн шалтгаанаар Нигерийн төв Засгийн газар нь тухайн бүс нутагт гар утасны дохио дарах арга хэмжээ авдаг. Хэрэв үүнийг болиулбал  “Боко Харам”-ын зэвсэглэсэн гэмт этгээд, сэжигтэй хүмүүс ажиглагдсан тохиолдолд нут­гийн иргэд хууль хяналтын байгууллагууд цаг тухайд нь мэдэгдэх боломжтой болно гэдгийг мужийн захирагч онцлов.

Харамсалтай нь хэнээрхсэн, явцуу юм болгоныг лалын шашинтай зүйрлэх эсрэг хандлага ажиглагддаг боллоо. Лалын шашин буюу ислам нь өөрөө харгис биш харин исламын нэрээр хүний ухаан санаанд багтамгүй тэнэглэл, харгислал хийж яваа хүмүүс л муйхар, харгис юм.

Учир нь орчин үеийн Европын шинжлэх ухаан, соёл гэнэт ийм болчихоогүй гэд­гийг санах хэрэгтэй.  Абу Али ибн Сина, Улугбек, Хо­рез­ми, Омар Хайям, аль Би­руни, Ибн Хейсам, аль Фа­ра­би гэх мэт лалын шашны олон суут эрдэмтдийн бүтээл дээр тулгуурлаж, тэднийг үл­гэр жишээ болгон судалгаа шин­жилгээ явуулж байсны хүчинд шинжлэх ухааны асар олон салбарыг өнөөдрийн хэмжээнд хүртэл хөгжүүлж чадсан гэдгийг мартах хэрэггүй. Харамсалтай ингэж их эрчимтэй хөгжиж явсан шинжлэх ухааны ололт амжилтыг өнөөдөр мартахад хүргэсэн зүйл нь шашны хэнээрхэл, хэт  явцуу үзэл.

Эцэст нь нэг зүйл сонирхуулахад та шөлтэй хоолыг нэгдүгээр хоол гээд эхлээд, хуурсан шарсан хоолыг хоёрдугаар хоол гээд дараа нь өгдөг, сүүлд нь десерт гээд амттан өгдгийг мэддэг л байх. Үүнийг Европчууд нь эртний Испанийг захирч байсан лалын шашинтнуудаас суралцаад бидэнд заасан байдаг юм шүү.