Их л таагүй зүйл бичих нь  л дээ. Гэхдээ бодитой байгаа юмыг чинь бичихээс ч яахав. Амьдралд дөнгөж хөл тавих ид насан дээрээ яваа хоёр охиныг хэрцгий  алуурчин алаад толгой, гар хөлийг нь таслаад хээр нуучихсан аймшигт хэрэг хэдхэн хоногийн өмнө гарлаа. Өөрсдийгөө “од” хэмээн нэрлэдэг хоёр сайхан бүсгүй уурлаж хэрэлдээд бие бие рүүгээ буцламгай халуун ус цацдаг л гэнэ.
Америк кинон дээрээс л үзэж, заримдаа үзэхээс хал аван зурагтынхаа сувгийг хүртэл сольдог ийм үзүүшгүй үзэгдэл нүүж яваа танихгүй айлыг цай идээгээ бариад тосдог, гудамжинд уйлаад зогсч байгаа хүүхдийн нулимсыг хүртэл арчаад өгдөг, малаа муулахдаа хүртэл маани уншдаг өр зөөлөнтэй монголчуудын дундаас гараад байдаг болж.

Баримт: Энэ оны эхний дөрвөн сард улсын хэмжээнд 9119 гэмт хэрэг гарсан нь өмнөх оны мөн үеийнхээс даруй 741 хэргээр илүү буюу 8.8 хувиар өссөн тоо юм. Энэ дотор бусдын бие махбодид гэмтэл учруулсан гэмт хэрэг өмнөх оныхоос  478-аар буюу 16.8 хувиар илүү байна гэжээ.

Яахав, уур бухимдал нь хүрээд уурлаж зодолдох, нударга зөрүүлэх явдал огт байгагүй ч юм биш. Хүн амины хэрэг ч гардаг л байсан, нуух юм алга. Төр нийгмийн зүтгэлтэн Д.Төмөр-Очирыг заазуурдаж, дуучин Төмөр агсныг толгойг нь тасалсан гээд улс орон даяар дуулиан болсон хэргүү гарч л байсан. Гэхдээ  энэ нь тун ховор, тиймдээ  ч улсын хэмжээнд хэдэн жил дараалан яригддаг байж. Гэтэл өнөөдөр ийм аймшигт гэмт хэрэг худал хэлсэн хүнд өдөр өнжихгүй гарч, бараг л “аан тийм үү” гээд өнгөрөөх түвшинд хүрсэн нь юуных вэ. Хэзээ монголчууд ийм хэрцгий догшин, хайр энэрэлгүй болчихов хэмээн хэн хүнгүй, судлаачид, хууль хяналтынхан гайхаж байна. Сэтгэл судлаачид, хууль хяналтынхан янз янзын л санал хэлдэг. Сэтгүүлч би ч ихэнхтэй нь санал нийлдэг буюу.

Амиа бодох үзэл

Дээхэн үед өвөг дээдэс маань “Хүн хүндээ  нөхөр”, “Дэм дэмэндээ, дээс эрчиндээ” гэдэг байсан. Өнөөдөр энэ үзэл бүр мартагдаж цэцэрлэг яслийн бяцхан хүүхдээс эхлүүлээд хөгшин залуугүй бүгд хар амиа бодож, зөвхөн ашиг орлого, амин зуулгынхаа төлөө зүтгэдэг болсон нь өрөөл бусдыг хайрлах үзлийг бага багаар хороогоод байгаа юм уу даа. Ийм явдал хүн амын нягтрал ихсэх тутам  улам л хүрээгээ тэлсээр байгаа. Хөдөөгийн нэгэн малчин, хүний төлөө гэсэн сэтгэлээ гээгээгүй байхад сумын төвд арай багасаад аймгийн төвд бүр дундраад, нийслэл хотод бараг л байхгүй болсон байх жишээтэй. Нарантуул захын дэргэд хоёр бяцхан жаал дээр дороо орон зодолдож байхад дэргэдүүр нь өнгөрч байгаа хүмүүс бужигнах тоосноос нь холдохоос биш, “Больцгоо, яагаад байгаа юм” гэж хэлэх нь ховор.

Эх адаггүй зугаа цэнгэл

Хүүхэд залуучуудын чөлөөт цаг, заваа өнгөрүүлдэг газар нь баар цэнгээний газар болчихсон. Их, дээд сургууль, коллеж гэсэн сүржин нэртэй ч хичээл ордог ордоггүйн хооронд сургуулийн оюутнуудын ихэнх цагаа өнгөрөөдөг газар нь номын сан биш харин баар цэнгээний газар болсон. Тэд нь нийслэлээс тогтоосон цагт хаадаг нь хуруу дарам цөөн. Орлогоо бодоод хаалгаа түгжиж байгаад л жаахан халамцаж сэтгэл нь хөөрсөн үйлчлүүлэгч залуучуудыг архи, шар айргаар хүссэн хэмжээгээр нь л цутгадаг. Цагдаагийнхан гэмт хэргийн ихэнх нь ахуйн нөхцөлд гэр оронд гардаг гэдэг боловч хамаг л зодоон бааранд гардаг. Энд нэр алдартай хүмүүсийн бие биенээ хутгалсан зодолдсон нь л олны сонорт хүрч дуулиан болдгоос биш тээр тэндхийн хоёр оюутны зодоон таг чиг л торгууль шийтгэл болоод өнгөрч байгаа нь нууц биш.
Бод л доо, нийслэлд байдаг овутны гурван хотхоны эргэн тойронд гэхэд л 400 гаруй баар цэнгээний газар, 30 гаруй сайн байдаг гэсэн тоо бий.

Гэмтний толгой илсэн хууль тогтоомж

Хуулийн засаглал гэдэг энэрэнгүй байх нь зүй боловч аливааг ялгаж салгаж байгууштай хэмээн хэн хүнгүй ярьдаг. Анх удаагийн үйлдэл, гэм буруугаа хүлээсэн....гээд уучлан энэрэх шалтаг мундахгүй. Саяын хоёр бүсгүйн толгой, гар хөлийг тайрч хөнөөсөн гэмт хэрэгтэн И-г өмнө нь бусдын биед хөнгөн гэмтэл санаатай учруулсан, хөдөлмөрийн чадварыг бага хэмжээгээр алдуулсан хэрэг үйлдсэн байхад нь нэг сар баривчлаад л суллаж байж. Гэтэл нэг жилийн дараа л энэ хүн хоёр хүний амь хөнөөж, толгой гарыг нь тасалж байна шүү дээ.
Өөр бас нэг жишээ. П.Сумъяажав, Ж.Бямбадорж нар айлын гэрээс хулгай хийхдээ таван настай охины хоолойг хэрчин алж, 12 настай охиныг нь хүчиндсэн хэрэг үйлдсэн байхад манай энэрэнгүй хууль өршөөчихсөн. Гэтэл хоёр жилийн дараа л эдний нэг нь дахин гэмт хэрэг үйлдэж барьцаалан зээлдүүлэх гэмт хэрэг үйлдэхэд аанай л 15 жилийн ял өгч байх жишээтэй.
Хүн алж  хүрээ тэлж байгаа ийм гэмт хэрэгтнүүдэд “Энэрэнгүй төр маань намайг өршөөж хөнгөн шийтгэлээ. Дахиад л алдахгүй юм шүү” гэх сэтгэл хэзээ ч төрдөггүй нь үүнээс харагдаж байна. Бусдыг хайрлан энэрэх, өрөвдөх сэтгэл бүү хэл өөрийгөө хайрлаад зөв амьдрах ухаан л алга шүү дээ.

Хэрцгийллээс хэрцгий л төрдөг

Хэрцгийлэл, өнөөгийн нийгэмд байж боломгүй харгислал зөвхөн таних танихгүй хүмүүсийн дунд л гараад байна гэвэл бас үгүй ээ. Ханилсан ханиа, төрүүлсэн үрээ хүмүүн бусаар хүчирхийлж, тамлан тарчлаасан жишээ нэг биш. Нийслэлийн Сүхбаатар дүүрэгт ердөө энэ оны гуравдугаар сард найман настай, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүү, хоёр настай охиноо боож, бүх биеийг нь хазаж тамлан зовоосон хэрэг гарсан. Өнгөрсөн жил бас л таван настай хүүгээ заазуурдсан аймшигт хэрэг гарч л байлаа.
Өөрийнхөө аваад суусан, нэгэн биенийх нь хагас, амьдралынхаа ханийг, үр удам болсон үр хүүхдээ хайрлахгүй байгаа харгис эр бусдыг хайрлах уу. Ийм хүмүүст ямар ял шийтгэл өгч байна вэ. Найз бүсгүйгээ паарнаас уяж байгаад удаан хугацаагаар үргэлжлүүлэн зодож хамаг л дотор эрхтнийг нь бяцалж няцлаад алсан Алтанхүү гэгчийг одоо буруутай эсэхийг нь тогтоох гээд л өх ч биш булчирхай ч биш байж л байна.
Хайртай бүсгүйгээ хайрлахгүй байгаа ийм тамлаач өөр нэгнийг хайрлан энэрэх үү.

Хэн нэгнийхээ хойноос санаа тавихаа больчихоо юу

“Юугаа хийгээд, хаагуур явж байгаад ирэв.Яагаад оройтов” гэсэн аав, ээжийн чангавтар дуу өнөөдөр байна уу. Байдаг бол “Та боль доо, та нарын үе өнгөрсөн шүү дээ. Найзуудтайгаа “парти”-даад л ирлээ шүү дээ” гэсэн хариу сонсох биз ээ. Тэгээд ч аав ээж нь хүүхдээ нэг л томоо болчихсон мэт бодож үг хэлгүй байдаг болсон юм биш үү. Өөрийнхөө аав ээжээс бүү хэл, гадаа гудамжинд явж байгаад ахмад хүний муухай харахад нь эмээдэг тэр цаг хаашаа алга болов оо. Хаа холын Ховд, Өвөрхангай аймгаас 19. 20 настай хоёр бүсгүй хүүхдийг олны хөл бужигнасан энэ нийслэлд  ажил сургууль ч үгүй байхад нь аав ээж нь юу бодож суусан бол. Шөнийн 03,00 цаг хүртэл бааранд “цэнгэн хөгжилдөж” согтуурч байгаа тэр хүүхдүүдийн ээж аав нь юу гэдэг бол.

Хичээл заах “багш” мундахгүй

Хүүхэд залуучуудын өнөөдөр сонирхож үзэж харж байгаа зүйл бүхэн аллага, таллага. Хэдэн кино театрт гарч байгаа кинонуудын сэдэв бүгд ижил. Америк кино, америк л гэдэг байсан. Одоо манай уран бүтээлчдийн хийж байгаа кино жаахан болхи хийцтэй, зардал хэмнэсэн ядмаг л болохоос биш аллага, хүчирхийлэл, зодоон цохионоор түүнээс нэг их дутахгүй.
Дээр нь компьютер тоглоомын газар гэж нэг сайхан “багш” байна. Тун яаралтай хэрэг гараад, ажил гэрээдээ хүрч амжилгүй МУИС-ын Кибер төвийн интернетээр хааяа нэг үйлчлүүлэхээр ороход эрдэм ном сурч эх орноо хөгжүүлэх гэж байгаа том том оюутнууд маань сүлжээнд ороод л байлдаж, нэгнээ алж хөөрч, хашгиралдаж байхтай таардаг. Ганц тэднийх ч биш, нийслэл дэх компьютер тоглоомын бүхий л газрууд ийм байгаа, Зах дуу газруудад бол бүр ч бага насны хүүхдүүд хонон өнжин тоглодгийг цагдаагийнхан хэлдэг.
Төрөл төрлийн буугаар хүн буудаж, хутгалж, алж, цус нөжтэй нь холиод түнээ ид бах болгон инээлдэж суугаа хүн ямар хүмүүжилтэй болох бол.......
Зөвхөн нийслэл хотод РС тоглоомын газар 297 байгаа, тэнд хүүхэд залуус өдөржин  шөнөжин зав чөлөөгүй тоглож байна гээд бод доо.  
Энэ аймшигт  аллагын эзэд, алаач, тамлаач нар түүгээр дамжаад гарсан юм биш биз.

Сүүлийн нэг хоёр жилд гэмт хэргийн улмаас амь алдсан хүний тоо дөрвөн улс оролцож, өдөрт хоёр талаас 300-400 онгоц хөөрөн агаарт тулалдаж, бүтэн дөрвөн сар үргэлжилсэн  байсан Халхголын дайнд амь үрэгдсэн монгол цэргийн тооноос ч давж байна. Энэ юу болж байна вэ. Аав ээжүүд ээ, ах эгч нараа, багш нараа,  хууль шүүхийхээн ямар нэгэн юм бодогдож байна уу.......үгүй юу.........